ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Ή ΕΤΕΡΟΔΙΟΙΚΗΣΗ;
Εδώ και καιρό το χρήμα μαζεύεται σε λίγα χέρια. Σε τράπεζες, βιομήχανους, εφοπλιστές. Από την άλλη, εργάτες, αγρότες, χαμηλόμισθοι, χαμηλοσυνταξιούχοι λεηλατούνται.
Μια που οικονομική και πολιτική εξουσία είναι αλληλένδετες, το κράτος φροντίζει στην συγκεντροποίηση του οικονομικού μοντέλου να ταιριάξει και η συγκεντροποίηση της πολιτικής δομής.
Από τον πρόεδρο της κοινότητας, αγρότη σχεδόν πάντα, που με τους χωριανούς του μαζί μεγαλώσανε τρέχοντας ξυπόλυτοι στα χωράφια, στήσανε καποδιστροδήμαρχους, κατά κανόνα μεσαίους αστούς κάτοικους της πόλης.
Τώρα στήνουν ακόμα μεγαλύτερα δημαρχιλίκια με κάποιον απρόσιτο γραβατάκια πάντα “απασχολημένο” “κύριο δήμαρχο” και ο αγρότης ή ο εργάτης θα μπορεί να μιλήσει μόνο με τον τρίτο γραμματέα του, που θα έχει καβαλήσει και αυτός το ανάλογο καλάμι. Όσο για τα μικρά απομακρυσμένα χωριά, μπαίνει η ταφόπλακα. Σιγά μην νοιαστεί ο δήμαρχος στα Χανιά για την Δρακώνα ή το Τσιχλοπήγαδο (“πόσους ψήφους έχουν είπαμε;”)
Με δυό λόγια: Η πυραμίδα της τοπικής εξουσίας ψηλώνει, η δυνατότητα άσκησης πίεσης στον τοπικό “άρχοντα” από τους από κάτω μειώνεται, οι πελατειακές σχέσεις ευνοούνται, η εξάρτηση του δήμαρχου από το κράτος μεγαλώνει, μια που το εκλογικό παιχνίδι χοντραίνει και χρειάζεται απαραίτητα χρίσμα και κάλυψη από την Αθήνα, που φυσικά παρέχονται μόνο με πίστη και υπακοή.
Θα ακολουθήσει ίδρυση δημοτόμπατσων ή όπου ήδη υπάρχουν η αναβάθμισή τους, η διπλή φορολογία (μια από το κράτος και μια από τον δήμο) και το ξεπούλημα γης και πλουτοπαραγωγικών πόρων της περιοχής σε εταιρείες, καθ’ υπόδειξιν της κεντρικής εξουσίας, με τη διευκόλυνση του νόμου fast track και το πρόσχημα της αυτοχρηματοδότησης του δήμου-επιχείρηση κατά το πανεπιστήμιο-επιχείρηση. Και στάδιον δόξης λαμπρόν βεβαίως για κάθε είδους λαμόγια.
ΘΟΛΑ ΝΕΡΑ ΚΑΙ ΣΑΠΙΛΑ
Σε μια εποχή που τα αλλεπάλληλα πακέτα “οικονομικών μέτρων”, η ελληνική αστική τάξη μας τα εκσφενδονίζει με ρυθμό βολών κατά ριπάς, εποχή που αυτοί που πρέπει να ελπίζουν στην κοινωνική επανάσταση, ελπίζουν στην κοινωνική επανάσταση (αλλά δυστυχώς δε φροντίζουν να την προετοιμάσουν) ενώ αυτοί που πρέπει να την φοβούνται την φοβούνται (και δυστυχώς παίρνουν τα μέτρα τους), σ’αυτή την εποχή ταιράζουν μια χαρά οι εκλογές στις ανάγκες της εξουσίας: Εισάγουν μια συζήτηση εκτός θέματος, αποπροσανατολίζουν, εγκλωβίζουν (με μέτρια επιτυχία ευτυχώς) σε εκλογικές λογικές, σε λογικές αντιπροσώπευσης και όχι αυτενέργειας, εκχώρησης δικαιωμάτων και όχι άσκησης δικαιωμάτων, διαμεσολάβησης και όχι αδιαμεσολάβητης δράσης, ψεύτικης από τα πάνω συσπείρωσης γύρω από σωτήρες και όχι αληθινής γύρω από ταξικές ανάγκες.
Οι σωτήρες βγήκαν από τους κομματικούς στάβλους και παίρνουν πόζες σε κανάλια και εφημερίδες. Τα ίδια φθαρμένα πρόσωπα που κουβαλούν αμαρτίες τετραετιών και κάποιοι καινούργιοι που λες και βγήκαν από το ίδιο δημαρχοκάλουπο με τους πρώτους, από γελοίοι μέχρι απατεώνες και από ηλίθιοι μέχρι ξετεχνεμένοι δολοπλόκοι των παρασκηνίων, γράφουν απελπιστικά πληκτικές διακηρύξεις, μιλούν για να μην πουν τίποτα, κενολογούν, αερολογούν, βερμπαλίζουν, βατταλαλούν, ψεύδονται ασυστόλως, υπόσχονται αδιάντροπα, κλείνουν κρυφά το μάτι για ανταλλάγματα, κάνουν συμφωνίες κάτω από το τραπέζι.
Τα πολιτικά αλαξοκώλια δίνουν και παίρνουν. Συνδυασμοί ανασυνδυάζονται, παλιότεροι συνεργάτες αλληλοκαταγγέλονται μετά βδελυγμίας, χθεσινοί αλληλοϋβριζόμενοι συνεργάζονται “αναγνωρίζοντας το ήθος και την κοινωνική προσφορά” του μέχρι χθες αντιπάλου και όλοι είναι φυσικά “αδέσμευτοι”, “ακκομάτιστοι” και “ανεξάρτητοι”.
Καμιά έκπληξη βέβαια. Η σαπίλα της αστικής τάξης και των δεξιών και αριστερών κομμάτων του κρατισμού και του κεφαλαίου είναι γνωστή. Σ’ότι αφορά την άκρα αριστερά του κρατισμού, τα εξωκοινοβουλευτικά γκρουπούσκουλα, τρέχουν κι αυτά – δώσε και μένα μπάρμπα – να φάνε από την πίτα, να στηθούνε στο ταμείο για να εξαργυρώσουνε σε ψήφους την όποια συμμετοχή τους σε κοινωνικούς αγώνες (αγωνιστήκαμε, ψηφίστε μας) χωρίς να καταλαβαίνουν ή κάνοντας πως δεν καταλαβαίνουν ότι το στήσιμό τους στο ταμείο των ψήφων ακυρώνει αυτή την όποια συμμετοχή.
ΤΟ ΨΕΜΑ ΤΟΥΣ
Μικρή σημασία έχουν τα διάφορα ψέμματα που αραδιάζει ο συρφετός των υποψηφίων δημάρχων. Ένα είναι το κυρίαρχο ψέμμα, το προπέτασμα καπνού που σκοπό έχει να κάνει δυσδιάκριτες τις σχέσεις εξουσίας και που το επαναλαμβάνουν αδελφικά όλοι, από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά του κεφαλαίου: ΤΟ ΨΕΜΜΑ ΝΑ ΟΝΟΜΑΖΟΥΝ ΑΥΤΟΔΙΟΊΚΗΣΗ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΛΥΤΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ. Αυτοδιοίκηση δεν νοείται χωρίς αυτοοργάνωση, αυτοδιαχείρηση, αυτενέργεια, αυτοθέσμιση. Αυτοδιοίκηση υποταγμένη σ’ένα δήμαρχο υποταγμένο σε μια κεντρική κυβέρνηση, είναι λέξη κενή νοήματος. ΕΙΝΑΙ ΕΤΕΡΟΔΙΟΙΚΗΣΗ. Πληθυσμός αυτοδιοικούμενος δεν ανέχεται καμμία εντολή, διαταγή, νόμο, διάταγμα από καμμία εξωτερική ή ανώτερη εξουσία. Αλλά αυτό
δεν κατακτιέται με εκλογές, προϋποθέτει επαναστατική ανατροπή του πολιτικού και οικονομικού συστήματος.
Η ΚΡΥΜΜΕΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Είναι αξιοθαύμαστο που σ’όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, σ’όλους τους χρόνους και σ’όλους τους τόπους, είτε σε επαναστατικές περιόδους είτε σε περιόδους αδύναμης κεντρικής εξουσίας, αυθόρμητα, τα λαϊκά στρώματα δημιούργησαν το ίδιο εξισωτικό μοντέλο αυτοδιοίκησης.
Στις πρώιμες κοινωνίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών τις αποφάσεις τις έπαιρνε η συνέλευση της φυλής (και τις παίρνει ακόμα στις λίγες που γλίτωσαν από τους “πολιτισμένους”).
Σε μια σειρά αρχαίες ελληνικές πόλεις, μετά τις νικηφόρες επαναστάσεις εναντίων των αριστοκρατών-βασιλέων, τις αποφάσεις έπαιρνε η συνέλευση των πολιτών (δυστυχώς πλην γυναικών και δούλων) με ψηφοφορία για όλα τα ζητήματα. Ήταν αδιανόητη τότε η σκέψη να ψηφίσουν κάποιον άλλο για να αποφασίζει γι’αυτούς. Αν χρειαζόταν να εκλεγούν κάποιοι για να υλοποιήσουν τις αποφάσεις τις συνέλευσης έβγαιναν με κλήρωση, έπρεπε να εφαρμόσουν τις αποφάσεις και μόνο αυτές, έδιναν λόγο μετά και πληρώνονταν με το βασικό μεροκάματο. Και η συνέλευση επίγραφε περήφανα τις αποφάσεις της. “Έδοξε τώ δήμω” : Έτσι αποφάσισε οι λαός.
Στις μεσαιωνικές εξεγέρσεις των χωρικών στην ευρώπη και γενικά όπου κατελύετο η εξουσία των φεουδαρχών, πάλι οι γενικές συνελεύσεις ήταν κυρίαρχες.
Στη Γαλλική επανάσταση του 1789 και για κάμποσα χρόνια μέχρι την Θερμιδωριανή αντεπανάσταση, αποφάσιζαν οι συνελεύσεις των συνοικιών του Παρισιού που έστελναν (προσωρινούς) αντιπροσώπους στη συνέλευση όλης της πόλης.
Στην τουρκοκρατία σε πολλές ορεινές περιοχές που δεν έφτανε η σουλτανική εξουσία, συνελεύσεις αγροτών ρύθμιζαν τα ζητήματα του χωριού και σε γενικότερα θέματα γενικές συνελεύσεις της επαρχίας, του καζά ή του βιλαετιού. Το τραγούδι του Αληδάκη έχει διασώσει μια πολύτιμη περιγραφή γενικής συνέλευσης των Σφακιανών το 1773 στ’Ασκύφου:
“… στο σόχωρο εις το δροσιό του πρίνου
καλοί κακοί μονομεριούν να δουν είντα θα γίνουν
γυναίκες γέροντες και νιοί ούλοι μικροί μεγάλοι
εκεί μονομεριάζουσι να κάμουν ένα χάλι (χάλι=απόφαση, από το αράβικο χαλ)
Και λέ’ο ένας το μακρύ κι’ο άλλος το κοντό του
Κι’ο κάθε γεις τη γνώμη ντου, ‘σα φτάνει το μυαλό ντου.
Στην Ρώσικη επανάσταση του 1905 εμφανίζονται τα σοβιέτ (συμβούλια αγροτών, εργατών, φαντάρων).
Επανεμφανίζονται το 1917 και γκρεμίζουν Τσάρο, τσιφλικάδες και ιδιωτικό καπιταλισμό. Οι λενινιστές όμως όταν ισχυροποιήθηκαν επέβαλαν τον κρατικό καπιταλισμό μέσω της δικτατορίας του κόμματος, κατέλυσαν την αυτονομία των σοβιέτ μετατρέποντάς τα σε βιτρίνα, σε όνομα χωρίς περιεχόμενο.
Ταυτόχρονα στη βόρειο Ιταλία, σε πόλεις της Γερμανίας και διάσπαρτα αλλού στην Ευρώπη, δημιουργούνται και καταλύουν τις αρχές τα εργατικά συμβούλια, με πρόγραμμα την οργάνωση της κοινωνίας μέσω της οριζόντιας σύνδεσής τους. Ηττήθηκαν μετά από σκληρή πάλη.
Από το ’36 μέχρι το ’39 στη μισή Ισπανία οι συνελεύσεις αγροτών στα χωριά και εργατών στις πόλεις παίρνουν τις τύχες τους στα χέρια τους, οργανώνουν την παραγωγή, πολεμούν τον Φράνκο και εφοδιάζουν το μέτωπο, αλλά δέχονται πισώπλατη επίθεση από τους σταλινικούς.
Στα ενδότερα της ηπειρωτικής Ελλάδας, στη Γερμανική κατοχή, σε μεγάλες περιοχές που δεν υπήρχε χιτλερικός στρατός και με διαλυμένο το ελληνικό κράτος, οι κάτοικοι αυτοδιοικούνται με επιτυχία μέσα από τις συνελεύσεις τους. Το ’44 όμως δυναμώνουν οι σταλινικοί και νοθεύουν την αυτονομία τους επιβάλλοντας την γραμμή του κόμματος. Στη συνέχεια ότι απόμεινε ισοπεδώνεται από το επανιδρυμένο κράτος της αστικής τάξης.
Αφήσαμε τελευταία, σαν πιο χαρακτηριστική, τη μορφή αυτοδιοίκησης που δημιουργήθηκε από τους επαναστατημένους εργάτες και εργάτριες του Παρισιού στην κομμούνα του 1871. Μόνες αρμόδιες να αποφασίζουν ήταν οι (συχνές) συνελεύσεις κάθε συνοικίας που ήταν ισότιμα και οριζόντια οργανωμένες σε επίπεδο πόλης. Εξέλεγαν αντιπροσώπους με αυστηρά μικρή θητεία για να εφαρμόσουν συγκεκριμένες αποφάσεις και να τις μεταφέρουν στη συνέλευση πόλης. Οι αντιπρόσωποι εναλλάσσονταν κυκλικά ώστε όλοι να συμμετέχουν με τη σειρά τους. Ήταν υπόλογοι μπροστά στη συνέλευση αν εφάρμοσαν ή όχι με ακρίβεια τις εντολές. Ήταν ανακλητοί ανά πάσα στιγμή-αν κάνανε στραβοτιμονιά επιτόπου καθαίρεση. Και πληρώνονταν με μεροκάματο εργάτη-δεκάρα παραπάνω.
ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ;
Δε ξέρουμε τι οργανωτικές μορφές για την κοινωνία θα επινοήσουν οι επαναστάτες του μέλλοντος, κοντινού ή μακρινού. Ίσως μια παραλλαγή ή εξέλιξη των κατακτήσεων των καλύτερων στιγμών της ιστορίας.
Αυτό που ξέρουμε είναι πως το μόνο που αξίζει (και που συμφέρει) να ασχοληθεί κανείς, είναι να αγωνιστεί για να είναι το μέλλον αυτό κοντινό και όχι μακρινό και να κρατηθεί καθαρό από τυχόν νέου τύπου εξουσιαστές, που μπορεί και να λένε λόγια που να μοιάζουν μ’αυτά που μόλις διαβάσατε.
Κατάληψη Rosa Nera– Λόφος Καστέλλι Παλιό Λιμάνι Χανιά
