Χανιά : Εκδηλώσεις στην Κατάληψη Rosa Nera με αφορμή την έκθεση λαϊκής τέχνης των Zapatistas |Σάββατο 25/11 και Κυριακή 26/11

Σάββατο 25/11 και Κυριακή 26/11 εκδηλώσεις στη Rosa Nera με αφορμή την έκθεση λαϊκής τέχνης των Zapatistas

Μοίρασμα της τέχνης για την ανθρωπότητα” με την Beatriz Aurora . Mια τέχνη που δεν βλέπεται και δεν ακούγεται, η εξέγερση που είναι τέχνη\,η κουλτούρα των από κάτω, η ζωή και ο αγώνας ως διαρκής δημιουργία ενάντια στο κεφάλαιο και τα τείχη του

-Σάββατο 25/11 : ο δρόμος των ζαπατίστας μέσα από τα μάτια μιας συντρόφισσας από τις κοινότητες της Τσιάπας. Ώρα 8μμ (ακολουθεί καφενείο οικονομικής ενίσχυσης) Συζήτηση με την αυτοδίδακτη ζαπατίστα δημιουργό για την περιοδεύουσα έκθεση των Zapatistas, στο πλαίσιο της παγκόσμιας καμπάνιας στήριξης και αλληλεγγύης σε μετανάστες/τριες και εκτοπισμένους/ες σε ολόκληρο τον κόσμο.

-Κυριακή 26/11: Παιχνίδι για παιδιά κάθε ηλικίας με θέμα: ” Όλες και όλοι γεννιόμαστε καλλιτέχνες”. Ωρα 5μμ.

Κατάληψη Rosa Nera Λόφος Καστέλι παλιό λιμάνι ,Χανιά

***

Η ΛΑΪΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

Η ΛΑΪΚΗ ΤΕΧΝΗ ΤΩΝ ΖΑΠΑΤΙΣΤΑΣ

Η έννοια του λαϊκού πολιτισμού έχει ως βασικό χαρακτηριστικό την στενή σύνδεση του με την ίδια τη ζωή, με τα συλλογικά βιώματα, τις κοινές παραδόσεις, τις καθημερινές απασχολήσεις και τις μόνιμες και κύριες ανησυχίες μιας ομάδας ανθρώπων. Δεν έχει στόχο τόσο την αισθητική αξία ή την απλή υλική χρήση των αντικειμένων τέχνης, όσο την διερεύνηση των προβλημάτων της ζωής.

Για να ορίσουμε την έννοια της λαϊκής δημιουργίας πρέπει να έχουμε υπόψη μας τρεις παράγοντες: Πρώτος, η παραγωγή προϊόντων πρακτικής χρήσης με βασικό στόχο τη λειτουργικότητα. Δεύτερος, η παραγωγή έγινε από ανθρώπους χωρίς τεχνική κατάρτιση και χωρίς σύγχρονο εξοπλισμό. Τρίτος, η δημιουργία των ανθρώπων του λαού που εξυπηρετεί τις ανάγκες του λαού.

Η λαϊκή τέχνη συνδέεται με την ίδια τη ζωή, τις ανάγκες, τις ανησυχίες και τα όνειρα του λαού. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι: ο συνδυασμός χρηστικότητας και αισθητικής, η ικανοποίηση δηλαδή πρακτικών αναγκών σε συνδυασμό με την καλλιτεχνική βούληση. Πρόκειται για την τέχνη που εκφράζει τη συλλογική ζωή και εμπειρία- ένα έργο συλλογικό.

Λαϊκή τέχνη λοιπόν, ονομάζουμε την τέχνη που φτιάχνεται συλλογικά, με την έννοια ότι καλύπτει ανάγκες που είναι κοινές στην κοινωνία και όχι προσωπικές ενός καλλιτέχνη. Η ατομική προβολή δεν αποτελεί σημείο ενδιαφέροντος αυτής της τέχνης και η καλλιτεχνική έκφραση λειτουργεί στην υπηρεσία μορφοποίησης των εσωτερικών δεσμών μιας κοινωνίας. Συνήθως, η λαϊκή τέχνη είναι δημιούργημα ανώνυμων δημιουργών που εκφράζουν τη συλλογική συνείδηση, συνδέουν τον λαό με το παρελθόν του και κρατούν ζωντανή την επαφή με το παρόν. Ακόμα και όταν επώνυμοι καλλιτέχνες παράγουν λαϊκά έργα εκφράζουν τις συλλογικές τάσεις και ο δημιουργός δεν ονομάζεται καλλιτέχνης αλλά τεχνίτης-μάστορας.

Συνδέεται επίσης με την αγροτική και ποιμενική ζωή που διακρινόταν για τη στατικότητα και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της, την προσκόλληση στην παράδοση, την πίστη σε αξίες οικογενειακές και κοινοτικές. Η λαϊκή τέχνη υπαγορεύεται από ειδικές συνθήκες, την παράδοση, τον τόπο, τον χρόνο και την περιοχή.

Βασικοί παράγοντες διαμόρφωσης αυτής της τέχνης αποτελούν οι καθημερινές συνήθειες, οι παραδόσεις, καθώς και τοπικές γεωγραφικές συνθήκες (βουνό, κοιλάδα κτλ). Οι μορφές της λαϊκής τέχνης διακρίνονται για την αφηγηματικότητα, την αισιοδοξία, τη διαχρονικότητα και την άμεση σχέση με τη ζωή. Δεν στοχεύουν στην αισθητική απόλαυση αλλά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της ζωής που έχουν μια διαχρονικότητα. Έχουν ρεαλιστική αφετηρία, κι ενώ αποβλέπουν στο λειτουργικό, ταυτόχρονα εκφράζουν το εσωτερικό και το ψυχικό. Ο λαϊκός πολιτισμός είναι ένας κόσμος ονείρου, πλασμένος σε δύσκολους καιρούς, προσανατολισμένος περισσότερο προς το μέλλον παρά προς το παρόν. Είναι διαποτισμένος με τις ευχές της εκπλήρωσης πολλών συλλογικών εσωτερικών πόθων (σύμβολα αθανασίας, κτλ). Γι’ αυτό ακόμα κι όταν παρασύρεται από τη φυσιοκρατική μαγεία, δεν ξεπερνά ποτέ σχεδόν τη διαχωριστική γραμμή της ρεαλιστικής ακρίβειας.

Η ζωγραφική δεν εξελίσσεται σε αυτόνομη τέχνη με έργα αυτοτελή, αλλά λειτουργεί κυρίως ως συμπληρωματικό- συνδυαστικό στοιχείο άλλων τεχνών (αρχιτεκτονική, υφαντά, κτλ). Εκείνο που χαρακτηρίζει την ζωγραφική αυτή είναι η τάση προς την αφήγηση και το νατουραλισμό που δίνει στα έργα της διδακτικό χαρακτήρα. Έχει ρεαλιστική αφετηρία, χωρίς όμως να περιορίζεται στην απλή περιγραφή των θεμάτων: αποβλέπει σε μια ψυχική λειτουργία, άμεσα συνδεδεμένη πάντα με τη χρηστική αξία του «έργου».

Το πέρασμα από τη λαϊκή τέχνη στην ατομική έκφραση έλαβε χώρα όταν το ευρωπαϊκό πνεύμα και ο δυτικός προσανατολισμός εμφανίζονται ως κυρίαρχες τάσεις. Εξαιτίας της αλλαγής του τρόπου διαβίωσης η λαϊκή τέχνη έχασε το κύρος που είχε πριν. Η τεχνολογική πρόοδος σάρωσε τους παραδοσιακούς τρόπους παραγωγής. Η τέχνη έγινε πια παράδοση, δηλαδή περιμένει πάλι να παραδοθεί κάπου. Οι λόγιοι καλλιτέχνες έχουν τη μόρφωση, την τεχνική κατάρτιση και κυρίως την ιδεολογία της εποχής που τους διαφοροποιεί από τους λαϊκούς καλλιτέχνες. Οι ινδιάνοι είναι ενωμένοι με τη γη. Στα έργα που δεν φαίνονται οι ζαπατίστας, δεν υπάρχει γη και αναπαρίστανται τέρατα. Το τέρας της βιομηχανίας ενάντια στην αγροτική παραγωγή.

Επίσης δεν έχουν την τάση να ξεχωρίσουν, γι’ αυτό και οι μορφές τους δεν διαχωρίζονται με μεγέθη.Τα σύμβολα τους δεν είναι τόσο φορτισμένα όσο τα δικά μας: οι σημαίες, τα όπλα, γι’ αυτούς, όπως πάντα στη λαϊκή τέχνη, τα σύμβολα έχουν πρακτικό και ταυτόχρονα μεταφυσικό χαρακτήρα. Επιπλέον δεν είναι τελειομανείς, κι έτσι ζωγραφίζουν. Η οριζοντιότητα φαίνεται και στα έργα τους, τα οποία φιλοτεχνούν σε ομάδες.Είναι τολμηροί, όπως τα χρώματα που χρησιμοποιούν. Τυχόν “λάθη” στα έργα δεν τους απασχολούν. Η ζωή τους βρίσκεται συνεχώς σε κίνδυνο, γι’ αυτό τα χρώματα χους είναι έντονα.

Επιπρόσθετα, «Θεριό» ονομάζουν την πόλη, τον καπιταλισμό χαι τα μεγάλα μεγέθη. Παρότι ζουν το πόλεμο, 6tv καλούν σε ένοπλο αγώνα. Είναι η ζωή τους Και στην ελληνική λαϊκή τέχνη συναντάμε πολλές αναπαραστάσεις ένοπλων Είναι αφήνηση της ζωής.

0Ι ΖΑΠΑΤΙΣΤΑΣ ΚΑΙ Η ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Με αφορμή την έκθεση των λαϊκών έργων από τις αυτόνομες κοινότητες του Μεξικό, ο ζαπατισμός ταξιδεύει μέσα από τα μονοπάτια της καρδιάς και της ινδιάνικης σοφίας ακολουθώντας μια άλλη χαρτογράφηση του κόσμου. Χαράσσοντας μι ιδιαίτερη, ανατρεπτική και σίγουρα αντισυμβατική γεωγραφία, ο νεο-ζαπατισμός ζωντανεύει μέσα από αυτούς τους πίνακες με ένα μίγμα ουτοπισμού και ρεαλιστικής καθημερινότητας. Τα στοιχεία της επαναστατημένης ινδιάνικης νοοτροπίας απεικονίζονται μαζί με οράματα και ελπίδες γειωμένες στο σήμερα, στην εδώ και τώρα διεκδίκηση της ζωής.

Για τους ινδιάνους της Τσιάπας, ο νέος κόομος που μας καλούν να χτίσουμε από κοινού, θεμελιώνεται στη συνολική ανθρώπινη εμπειρία από την αρχαιότητα ως σήμερα. Η αγροτική ζωή αποτελεί γι’ αυτούς, τη βάση της οικονομίας. Ο επαναστατημένος ινδιάνος, εναρμονισμένος με τη γη, αναζητά κι υπερασπίζεται τις φιλοσοφικές κατακτήσεις της ανθρώπινης οκέφης. Οπως όλες οι επαναστάσεις αγροτικής βάσης, έτσι κι οι ζρπατίοτας χρησιμοποιούν την ελλειπτική γλώσσα του μύθου για να ζωγραφίσουν κι όχι να καταστρώσουν την ουτοπία.

Η πολιτική τους ανάλυση πλέκεται με τους μύθους, τη φαντασία και τη λαϊκή σοφία. Έτσι, μας αφηγούνται για παράδειγμα «ο κόσμος ο αληθινός, ο μεγάλος καθρέπτης του ονείρου των πρώτων θεών, αυτών που γέννησαν τον κόσμο, είναι πολύ μεγάλος κι όλους τους δείχνει ίσους. Δεν είναι όπως ο τωρινός κόομος που μικρό τον κάνουν, ώστε οι Λίγοι να είναι επάνω και οι πολλοί κάτω. Ο τωρινός κόσμος δεν είναι σωστός, δεν είναι καλός καθρέφτης που καθρεφτίζει τον κόσμο των ονείρων όπου ζουν οι πρώτοι θεοί……τέσσερα σημεία έβαλαν οι θεοί για να είναι ο κόσμος ξαπλωμένος. Όχι γιατί ήταν κουρασμένος, αλλά για να πορεύονται ίσοι οι άντρες κι οι γυναίκες, για να χωρούν όλοι, για να μην είναι κανείς πάνω από τον άλλο».

Οι αγροτικές αναπαραστάσεις (τόσο διάχυτες στις ζωγραφιές τους) εκπέμπουν με τις έντονες, φωτεινές πινελιές, αισιοδοξία, τόλμη και μια απλότητα σχεδόν παιδική. Η απλότητα (κι όχι απλοικότητα) η οποία αποτυπώνεται στη ζωγραφική των ινδιάνων ταιριάζει με την απλότητα που χαρακτηρίζει τον πολιτικό τους λόγο. Λένε για παράδειγμα σε σχέση με τη δημοκρατία: «Δημοκρατία είναι να οδηγούν όλες οι σκέψεις σε μια καλή συμφωνία. Όχι να σκέφτονται όλοι το ίδιο, αλλά όλες οι σκέψεις ή η πλειονότητα των σκέψεων, να ψάχνουν και να φτάνουν σε μια κοινή συμφωνία, που να’ ναι καλή για την πλειοψηφία, χωρίς να εξαλείφει αυτούς που ‘ναι λιγότεροι«.

Ωστόσο μιλώντας από τη θέση των αγωνιζομένων, καταπιάνονται με πολύ σοβαρά ζητήματα όπως αυτό της εξουσίας, κι εδώ έχουν σίγουρα να μας διδάξουν κάτι. Για τους ζαπατιστας τo βάρος δε δίνεται τόσο στο οργανωτικό σχήμα των επαναστατημένων αλλά στη συνείδηση του εργαλειακού ρόλου της εξουσίας. Έτσι, προτάσσουν την οριζσντιότοτητα ως μορφή συνείδησης, ως κοινωνικό στόχο κι όχι ως λειτουργικό εργαλείο. Εχουν αρχηγούς αλλά δεν τους λογαριάζουν ως ανώτερους, γι’ αυτό λένε υποδιοικητής ο Μάρκος και διοικητής ο λαός. ενώ παράλληλα ανωνίζονται για την καλή διακυβέρνηση.

Επίσης, παρότι ζουν στο πετσί τους τις δολοφονίες και τον ένοπλο ανώνα, κατορθώνουν να αναμιγνύουν τα όπλα. τις κουκούλες και τις σημαίες, σ’έναπολύχρωμο καμβά απαλλαγμένο από το φετιχισμό πκ στρατιωτικοποίησης. Ποτέ τους δεν εξύμνησαν τον ένοπλο αγώνα. Θα προτιμήσουν, όταν πρόκειται να απαντήσουν στις επιθέσεις, να εκφραστούν με τρόπο όχι απειλητικό αλλά ποιητικό όπως το Φεβρουάριο του ‘ 95 που ανακοίνωσαν αυτή τους την απόφαση με τη φράση «αυτή είναι η ώρα να γίνουμε νερό».

Οι ζαπατίστας τολμούν να φέρουν τον κόσμο ανάποδα προβάλλοντας ης δικές τους παραστάσεις για την κοινωνία. Παραστάσεις ανεικονικές, χωρίς λεπτομερή σχεδιασμό του μέλλοντος αλλά με μια ισχυρή θέληση υπεράσπισης των πανανθρώπινων αξιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι σέβονται τις δημοκρατικές διαδικασίες χωρίς να θεωρούν τις αποφάσεις τους αψεγάδιαστες. Ότι λείπει λείπει , λένε μετά από κάθε απόφαση, υπονοώντας ότι πιθανόν και να λανθάνουν μιας και η δράση είναι αυτή που σήμερα λογαριάζεται περισσότερο. Η αποφαστικότητά τους να τα βάλουν με το θηρίο του καπιταλισμού δεν προκύπτει από κάποιο σύνδρομο ηρωισμού ή από κάποιο μίσος ταξικό κ.λ.π. Προφανώς κι έχουν υποφέρει περισσότερο από μας τους ευρωπαίους, όμως δεν είναι n αγανάκτηση που τροφοδοτεί τον αγώνα τους. Αρκεί να διαβάσουμε πως βλέπουν τον εχθρό για καταλάβουμε την ποιητική οπτική που κυριαρχεί στους αγώνες τους: «διάλεξε ένα μεγάλο εχθρό, κι αυτό θα ο ‘ανααγκάσει να μεγαλώσεις για να μπορέσεις να τον αντιμετωπίσεις. Μίκρυνε το φόβο σου, γιατί αν μεγαλώσει, εσύ θα γίνεις μικρός… .η κυβέρνηση τον τρέμει το λαό του Μεξικού, γι’ αυτό έχει τόσους στρατιώτες κι αστυνομικούς. Έχει ένα φόβο πολύ μεγάλο. Κατά συνέπεια η ίδια είναι πολύ μικρή. Εμείς φοβόμαστε τη λήθη, που πάμε να τη μικρύνουμε με πόνο και με αίμα. Γι’αυτό είμαστε μεγάλοι».

Τέλος, να επισημάνουμε όη ο ζαπατιστικός κόσμος είναι ένας κόσμος που ταξιδεύει σε μια νέα γεωγραφία. Μια γεωγραφία που θέλει τους λαούς να γειτνιάζουν με βάση τα κοινά βάσανα και τους κοινούς αγώνες. Είμαστε γείτονες με την Ελλάδα κι όχι με ης ΗΠΑ είχε πει ο Μάρκος στην ελλαδική εξέγερση του 2008. Στα πλαίσια αυτής της γεωγραφίας αυτή η έκθεση λαϊκής τέχνης από τις αυτόνομες κοινότητες της Τσιάπας κάνει ένα σταθμό στην κατάληψη Rosa Nera για να συνεχίσει κατόπιν το νύρο του δικού μας κόσμου. Του κόσμου της αισιοδοξίας και του αγώνα!

κατάληψη Rosa Nera , Νοέμβρης, 2017

Πηγή: http://rosanera.squat.gr/