Αεροδρόμιο στο Καστέλι – ένα ακόμα δείγμα της εγκληματικής ανοησίας που βαφτίζουν ανάπτυξη
Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει ανασυρθεί ξανά μέσα από τα συρτάρια των διάφορων κυβερνητικών και αυτοδιοικητικών μανδαρίνων η πρόταση για την έναρξη της κατασκευής του νέου αεροδρομίου Ηρακλείου στο Καστέλι Πεδιάδας.
Λίγα λόγια για το ιστορικό της υπόθεσης
Η ιστορία σχετικά με την δημιουργία αεροδρομίου στο Καστέλι πάει αρκετά χρόνια πίσω. Η ανακοίνωση του έργου έγινε λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, την κατεξοχήν εποχή της μάσας και της σπατάλης Μετά από πολλούς κύκλους, από το 2014 και έπειτα, υπήρξαν έντεκα διαδοχικές αναβολές στην δημοπράτηση του έργου καθώς η σκοπιμότητα αλλά και πιθανότητα οικονομικής βιωσιμότητας του απέχει πολύ από τους επίσημους σχεδιασμούς και τις ανακοινώσεις. Τον Οκτώβριο του 2016 υπήρξε μόνο ένας συμμετέχων στον διαγωνισμό (γεγονός που καθιστά την ίδια την διαδικασία προβληματική) ο οποίος κέρδισε την κατασκευή του έργου με αντάλλαγμα την παραχώρηση για 35 έτη. Το επενδυτικό γκρουπ απαρτίζεται από την ινδική κατασκευαστική GMR Airports Limited σε συνεργασία με το σχήμα Κοπελούζου. Ο Κοπελούζος και η ΤΕΡΝΑ μας είναι γνώριμοι. Όχι μόνο πανελλαδικά αλλά και ειδικότερα στην Κρήτη καθώς εμπλέκεται με τα διάφορα έργα “πράσινης ανάπτυξης” (ΒΑΠΕ) που σκοπό έχουν να κάνουν την Κρήτη μια τεράστια πρίζα παραγωγής ενέργειας. Όλως τυχαίως επίσης σχετίζεται με τα σχεδιαζόμενα καλώδια υψηλής τάσης που θα συνδέσουν την Κρήτη με την ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά και πιθανόν μελλοντικά με άλλες χώρες της ΝΑ Μεσογείου. Φυσικά όλες αυτές οι διαδοχικές ακυρώσεις σε συνδυασμό με την προσφορά τους στα 480 εκ. Ευρώ σε αντίθεση με την επίσημη μελέτη που το προϋπολόγιζε στα 800 με 1 δις ευρώ, σίγουρα βάζει σε υποψίες τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι. Γιατί αυτή τη στιγμή ένα διαχρονικό παζάρι διεξάγεται πανελλαδικά σχετικά με έργα πού είτε πληρώθηκαν πολλές φορές παραπάνω από τον αρχικό σχεδιασμό τους, είτε ήταν άχρηστα ή με σοβαρές αστοχίες, είτε σκοπό είχαν να τσιμεντάρουν και να καταστρέψουν τα πάντα χαντακώνοντας τις επόμενες γενιές οικονομικά αλλά πρωτίστως περιβαλλοντικά.
Το πρόβλημα με το υπάρχον αεροδρόμιο Ηρακλείου
Η περιοχή της Νέας Αλικαρνασσού στο Ηράκλειο είναι αυτή που κυρίως υποφέρει από την λειτουργία του υπάρχοντος αεροδρομίου Ν. Καζαντζάκης. Τα αεροπλάνα απο/προσγειώνονται με συχνότητα τέταρτου στους μήνες αιχμής, με τους κατοίκους να υποφέρουν από την ηχορύπανση αλλά και την επιβάρυνση από την μόλυνση των καυσαερίων και γενικότερα της λειτουργίας του.
Διαχρονική λοιπόν απαίτηση των κατοίκων της είναι η εύρεση λύσης για το θέμα του αεροδρομίου. Η δέσμευση που έχει γίνει γνωστή είναι ότι από τη στιγμή που θα ξεκινούσε να λειτουργεί το αεροδρόμιο στο Καστέλι, θα σταματούσε η λειτουργία του αεροδρομίου Ν. Καζαντζάκης.
Χαρακτηριστικό είναι ότι επειδή η ηχορύπανση τέτοιου επιπέδου κοντά σε κατοικημένες περιοχές θεωρείται βασανιστήριο, τυπικά απαγορεύεται η λειτουργία τους κατά τις νυχτερινές ώρες.
Το υπάρχον αεροδρόμιο το οποίο πέρσι εξυπηρέτησε εφτά εκατομμύρια επιβάτες, λειτουργεί σφηνωμένο ανάμεσα στην γειτονιά της Ν. Αλικαρνασσού, της Βιομηχανικής Περιοχής και της μέχρι πρότινος ενεργής 126 Σμηναρχίας Μάχης. Διάφορες προτάσεις είχαν προταθεί στο παρελθόν όπως η δημιουργία του μεγάλου λοξού διαδρόμου, ενός έργου το οποίο φημολογείται ότι θα χρειαζόταν τεράστιες κατασκευαστικές παρεμβάσεις. Μια άλλη πρόταση που τέθηκε στο τραπέζι είναι η δημιουργία του ¨μικρού λοξού¨ με προϋπόθεση όμως την επέκταση του αεροδρομίου σε περιοχές που τώρα είτε είναι στρατιωτικού χαρακτήρα (ΣΕΑΠ, βάση αεροπορίας), έχουν χρήση και ιδιοκτησιακό δύσκολο. Ανεξαρτήτως των εναλλακτικών προτάσεων, ένα είναι σίγουρο· το υφιστάμενο καθεστώς του υπάρχοντος αεροδρομίου πρέπει να αλλάξει το συντομότερο δυνατό. Είναι επιτακτική η ανάγκη να βρεθεί λύση με το ελάχιστο δυνατό κόστος (όχι πρωτευόντως οικονομικό) και την μεγαλύτερη ωφέλεια.
Το αεροδρόμιο στο Καστέλι – ένα σφάλμα φαραωνικών διαστάσεων
Η ιδέα για την δημιουργία αεροδρομίου στο Καστέλι αντιμετωπίζεται χλιαρά από πολλούς φορείς και ομάδες συμφερόντων. Ο λόγος είναι απλός – είναι ένα έργο με τόσα ελαττώματα, που αντικειμενικά είναι ασύμφορο για να κατασκευασθεί. Η υφιστάμενη πρόταση λοιπόν είναι η απαλλοτρίωση 9.500 στρεμμάτων και η ενοποίηση του μελλοντικού αεροδρομίου με το υπάρχον στρατιωτικό. Το σχέδιο αυτό υποκρύπτει την πρόθεση για την δυνατότητα εξυπηρέτησης απευθείας υπερατλαντικών πτήσεων χωρίς την παρεμβολή του Ελ. Βενιζέλος. Η περιοχή όμως που σχεδιάζεται το έργο, δεν βολεύει με τίποτα.
Η περιοχή του Καστελλίου απέχει από το Ηράκλειο πάνω από 40 χιλιόμετρα, κάνοντάς το σχεδόν το πιο απομακρυσμένο αεροδρόμιο από την πόλη που εξυπηρετεί, διεθνώς. Τριάντα λεπτά θα χρειάζονται για να φτάσει κάποιος από και προς την πόλη του Ηρακλείου.
Η Πεδιάδα περιτριγυρίζεται από βουνά τα οποία πρέπει να χαμηλώσουν με μετακίνηση ορεινών όγκων 10 εκ. κ.μ. . Επίσης λόγω των ανέμων, κάθε αεροπλάνο θα χρειάζεται δεκαπέντε έξτρα λεπτά πτήσης πάνω από την Κρήτη ώστε να προσγειωθεί από τον νότο. Το μήκος του διαδρόμου λόγω υψομέτρου θα πρέπει να είναι 15% μεγαλύτερο από ότι στο επίπεδο της θάλασσας.
Η τροφοδοσία του αεροδρομίου με καύσιμα θα γίνεται από τα Λινοπεράματα στο Ηράκλειο με βυτιοφόρα που θα μετακινούνται στην επαρχιακή οδό με συχνότητα έξι λεπτών καθ’ όλο το εικοσιτετράωρο. Όλα αυτά καθιστούν το ελάχιστο πρόσθετο κόστος ανά επιβάτη μέσω των τελών αεροδρομίου στα δεκαεφτά ευρώ όπως υποσχέθηκε η κοινοπραξία που κέρδισε το διαγωνισμό. Την ίδια στιγμή το Ν. Καζαντζάκης έχει ελάχιστα αεροπορικά τέλη και γι αυτό το λόγο είναι ελκυστικό για τις εταιρίες χαμηλού κόστους.
Αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το ρεαλιστικό της επένδυσης και για αυτό το λόγο δεν υπάρχει ακόμα μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας για το έργο. Στην πραγματικότητα η μοναδική περίπτωση για να εμπλακεί μία κατασκευαστική στο έργο είναι εάν λάβει εγγυήσεις ότι το έργο θα πληρωθεί εμμέσως μέσω της φορολογίας από τις τσέπες των ίδιων των πολιτών (είτε είναι ΕΣΠΑ είτε παρόμοιου τύπου χρηματοδοτήσεις) ώστε στην συνέχεια να απολαύσει για δεκαετίες τους καρπούς των “επενδύσεών” της.
Σε περίπτωση λοιπόν που η Ευρωπαϊκή Τράπεζα επενδύσεων δεν εγκρίνει τελικά το αιτούμενο δάνειο, είναι πολύ μεγάλες οι πιθανότητες το έργο να μπει ξανά στην ναφθαλίνη.
Οι αποικιοκρατικές συμβάσεις των “επενδυτών”
Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ πίσω, η Fraport, κοινοπραξία γερμανικών συμφερόντων που προσφάτως εξαγόρασε τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια, εξασφάλισε την χρηματοδότηση της αναβάθμισης τους μεσώ των ΕΣΠΑ και εμμέσως μέσω της φορολόγησης του καθενός από εμάς. Ούτε μισό ευρώ δεν της κόστισε στην πραγματικότητα η βελτίωση που είχε δεσμευτεί ότι θα κάνει.
Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αποικιοκρατική σύμβαση για το αεροδρόμιο στα Σπάτα.
Το 2012 η κατασκευαστική Hochtief κατάφερε να ανανεώσει για είκοσι χρόνια με 250 εκ. ευρώ την σύμβαση παραχώρησης του αεροδρομίου των Σπάτων από το ελληνικό δημόσιο, ενώ τα χρήματα αυτά αναλογούν σε λειτουργικά κέρδη το πολύ ενός έτους. Το ΦΠΑ το οποίο δεν έχει καταβάλλει ο φορέας εκμετάλλευσης. ξεπερνούσε το μισό δις ευρώ το 2014. Την ίδια στιγμή οι οφειλόμενες ασφαλιστικές εισφορές ξεπερνούσαν τις μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.
Αυτά τη στιγμή που οι αποδοχές των όμορων δήμων είναι πραγματικά ψίχουλα και το παραμύθι της ανταποδοτικότητας μπορεί να πάει με ασφάλεια στα σκουπίδια.
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι ανυπολόγιστες
Πριν ξεκινήσει οποιοδήποτε έργο στο Καστέλι, θα χρειαστεί να κοπούν 200 χιλιάδες ρίζες ελιές και φυσικά να απομακρυνθεί κάθε είδους αγροτική εκμετάλλευση, ιδιαίτερα υψηλής παραγωγικότητας, από την περιοχή. Ακόμα και να μην γινόταν αυτό, ποιος θα αγόραζε ελαιόλαδο ποτισμένο με κηροζίνη και βαρέα μέταλλα;
Στο μεταξύ στο σημείο που θα χτιστεί το αεροδρόμιο, τα διπλανά χωριά θα απέχουν από πενήντα μέτρα από την περίφραξη του. Οι μελετητές του έργου υποσχέθηκαν στους κατοίκους χρηματοδότηση για διπλά τζάμια για τον θόρυβο που θα είναι “λιγότερος από ένα πλυντήριο στο διπλανό δωμάτιο”.
Η αύξηση της θερμοκρασίας και η καταστροφή του μικροκλίματος από το τσιμέντωμα και την ασφαλτόστρωση των νέων δρόμων, η μετακίνηση και η διαβίωση εκατοντάδων χιλιάδων επισκεπτών μηνιαίως, θα μετατρέψει την περιοχή σε ένα τερατούργημα του βιομηχανικού τουρισμού.
Η σημαντικότερη όμως μη αναστρέψιμη ζημιά που θα γίνει, είναι τα καυσαέρια που σύμφωνα με περιβαλλοντικά μοντέλα που έχουν υπολογιστεί, θα επικάθονται στο διπλανό οροπέδιο Λασιθίου, κάτι που θα σημάνει τεράστια καταστροφή για τους παραγωγούς εκεί, αλλά το σημαντικότερο, θα μολύνουν τις πηγές από όπου καλύπτονται οι ανάγκες σε νερό για εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους.
Η βλάβη που θα προκύψει από την μόλυνση στις πηγές και στον υδροφόρο ορίζοντα είναι και το σημαντικότερο επιχείρημα γιατί αυτό το έργο δεν πρέπει να γίνει ποτέ. Η περιοχή της Πεδιάδας με τις γεωτρήσεις της καλύπτει αρδευτικές αλλά και υδρευτικές ανάγκες τοπικά αλλά και για το Ηράκλειο. Οι γεωτρήσεις που υπάρχουν συνεισφέρουν σημαντικά στο υδατικό αποθεματικό.
Η μόλυνσή τους από αυτής της κλίμακας έργα βάζει σε τεράστιο κίνδυνο το πολυτιμότερο αγαθό για το νησί, το νερό.
Εδώ και ένα μικρό χρονικό διάστημα οι συζητήσεις για το σχεδιαζόμενο Αεροδρόμιο Καστελίου φούντωσαν απότομα καθώς οι αναμενόμενες τιμές απαλλοτριώσεων ανακοινώθηκαν επισήμως.
Ακόμα και όσοι έλπιζαν ότι θα κατάφερναν να χτυπήσουν ψηλές τιμές για να παραδώσουν τις περιουσίες τους, αρχίζουν να έχουν δεύτερες σκέψεις. Πέρα από τα μικροπολιτικά και στενά ατομικά συμφέροντα που εμφανίζονται τακτικά αναφορικά με το έργο, πρέπει οι κάτοικοι της Πεδιάδας να σχεδιάσουν για τον τόπο τους ένα μέλλον αειφόρο, σε αρμονία με το περιβάλλον χωρίς να ακούν τις σειρήνες για την κότα που γεννά τα χρυσά αυγά καθώς από πίσω κρύβεται η παγίδα που θα τους κάνει πρόσφυγες στον τόπο τους. Αυτοί που εξαρχής ήταν κατά του έργου με ισχυρότατα επιχειρήματα, συνεχίζουν τον μοναχικό τους αγώνα ενάντια στην λογική της απληστίας και της κοντόφθαλμης ατομικιστικής συμπεριφοράς. Θα είμαστε δίπλα τους.
Εμείς από την μεριά μας αντιστεκόμαστε στον βιομηχανικό πολιτισμό και σε μια πραγματικότητα που μας θέλει υπηρέτες και εξυπηρετητές των αναγκών και συμφερόντων κράτους και κεφαλαίου. Έχουμε λόγο και επιθυμίες για το φυσικό περιβάλλον και την ανθρώπινη δραστηριότητα σε σχέση με αυτό. Νοηματοδοτούμε διαφορετικά εύγλωττες και εύπεπτες έννοιες όπως “ανάπτυξη’’, ‘‘εξέλιξη’’ και ‘‘τεχνολογία”. Αμφισβητούμε τις κατά παραγγελία περιβαλλοντικές μελέτες, τις δήθεν δημοκρατικές διαδικασίες, των συμφωνιών κάτω από το τραπέζι και των κλειστών συνεδριάσεων, για το ‘‘κοινό καλό’’. Για εμάς το κοινό καλό δεν ταυτίζεται με τα συμφέροντα των πολυεθνικών και των κυβερνώντων. Αναγνωρίζουμε την ανάγκη της ελεύθερης μετακίνησης του καθενός και καθεμίας μας και θέλουμε να έχουμε πρόσβαση σε άλλους τόπους, να γνωρίζουμε άλλες κουλτούρες. Το ερώτημα που τίθεται στην κατά τα φαινόμενα οικουμενική επιδίωξη μετακινήσεων, ανάπτυξης κλπ είναι από ποιους και για ποιους; Προς όφελος ποιών και εις βάρος ποιών;
Δεν είναι εδώ ο χώρος που θα απαντηθούν συνολικά αυτά τα ερωτήματα. Με αφορμή το στρατηγικό σχεδιασμό των καπιταλιστών για το νησί της Κρήτης και ειδικότερα για το αεροδρόμιο στο Καστέλλι Πεδιάδος, προκύπτει ότι δεν πρόκειται για ένα άστοχο σχέδιο κάποιων τοπικών παραγόντων αλλά είναι η ουσία του μέλλοντος που σχεδιάζουν για όλο το νησί. Απέραντα πεδία κερδοφορίας, κάθε συναναστροφή και μια ανταλλαγή υπηρεσίας, κάθε φυσικός πόρος και μια ευκαιρία εκμετάλλευσης και τέλος κάθε ύπαρξη μια πηγή εσόδων.
Το ζήτημα λοιπόν είναι πώς απαντάμε σε αυτήν την πραγματικότητα και το μέλλον που μας επιφυλάσσουν. Είμαστε αλληλέγγυοι με τους ανθρώπους που αντιστέκονται στα σχέδια κράτους και κεφαλαίου ώστε να αποφευχθεί η μη αναστρέψιμη περιβαλλοντική καταστροφή. Για εμάς η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον δεν είναι απλά μια σχέση εκμετάλλευσης. Για αυτό το λόγο προτεραιότητα προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες των ντόπιων αλλά και του υπόλοιπου νησιού, θα έπρεπε να είναι οι ελάχιστες ανθρωπογενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Για τέτοιας κλίμακας έργα δεν πρέπει να κοιτάμε τόσο το βραχυπρόθεσμο -και ειδικά το ατομικό- όφελος, όσο το πως φανταζόμαστε τη ζωή τις επόμενες δεκαετίες στον τόπο μας. Αναφορικά με το υπάρχον αεροδρόμιο στη Νέα Αλικαρνασσό στηρίζουμε τις επιθυμίες της τοπικής κοινωνίας για την εξεύρεση λύσης στο ζήτημα της ηχορύπανσης.
Πρωτοβουλία Αναρχικών ενάντια στα σχέδια για αεροδρόμιο στο Καστέλλι
Ηράκλειο Κρήτης 2018
Συνέλευσηγια την διοργάνωση δράσεων σχετικά με τα σχέδια για την επικείμενη δημιουργία του νέου αεροδρομίου Ηρακλείου στο Καστέλλι Πεδιάδος.
