Ο ραδιοφωνικός σταθμός ΣΚΑΪ και η εθνικιστική νομιμοφροσύνη

Όλα τα media αναλαμβάνουν, με διάφορους τρόπους, να διαχέουν τον κυρίαρχο λόγο στο κοινωνικό σώμα, διαμορφώνοντας καθοριστικά την κοινωνική συναίνεση στις επιλογές του καθεστώτος. Ο ΣΚΑΪ όμως αποτελεί μια ιδιάζουσα περίπτωση από την άποψη ότι όχι μόνο συγκροτεί μια συγκεκριμένη ιδεολογία που προωθεί ακατάληπτα, αλλά επιχειρεί να την εδαφικοποιήσει μέσα από την ανάπτυξη κοινωνικών δράσεων. Εδώ θα σχολιάσουμε αποκλειστικά τη δραστηριότητα του ραδιοφωνικού ΣΚΑΪ και όχι του τηλεοπτικού, για το μόνο λόγο ότι είναι αυτός που έχουμε παρακολουθήσει συστηματικά. Έτσι κι αλλιώς αρκετά πράγματα ισχύουν και για τον τηλεοπτικό σταθμό, αφού η συντριπτική πλειοψηφία των δημοσιογράφων είναι κοινή και στους δύο σταθμούς.

κοινωνικές δράσεις του ΣΚΑΪ

Οι κοινωνικές δράσεις του σταθμού χωρίζονται χονδρικά σε τρία κομμάτια: στην υπεράσπιση της μικρής και μεγάλης επιχειρηματικότητας, την τόνωση του εθνικιστικού φρονήματος και την ενσωμάτωση της κοινωνικής αυτενέργειας.

επιχειρηματικότητα και ανάπτυξη

Τα δύο μεγαλεπήβολα εγχειρήματα για την ενίσχυση της κοινωνική εμπιστοσύνης στην επιχειρηματικότητα προωθήθηκαν μέσα από τις εκστρατείες “Όλοι μαζί. Η ελλάδα μπορεί” (2011) και “Όλοι μαζί μπορούμε” (2012). Η πρώτη προσπάθεια, που πλέον έχει σταματήσει, αφορούσε τη συγκρότηση ενός δικτύου επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών που έκαναν διαφόρων ειδών προσφορές – με εκπτώσεις και δωρεάν παροχές- στις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους. Το αντάλλαγμα των προσφορών ήταν η διαφήμιση των επιχειρήσεων από το σταθμό. Αυτή η εκστρατεία επενδύθηκε με την ανάγκη ανάπτυξης της κοινωνικής αλληλεγγύης στον καιρό της κρίσης. Έτσι σε μια περίοδο αγώνων και κινήσεων που κατάφεραν να ανοίξουν με ανταγωνιστικούς όρους το ζήτημα της αλληλεγγύης και των αγώνων, ο ΣΚΑΪ έρχεται να το ενσωματώσει μετουσιώνοντας το περιεχόμενό του. Η “κοινωνική αλληλεγγύη” νοείται ως η συμμαχία τμημάτων επιχειρηματιών, ελεύθερων επαγγελματιών και ευρύτερα κομματιών της μεσαίας τάξης, ιδιαίτερα αυτήν την εποχή που η μεσαία τάξη αποδιαρθρώνεται και καταρρέει. Το στοίχημα είναι η διατήρηση της ιδεολογικής συνοχής της μεσαίας τάξης, για όσα κομμάτια της επιζήσουν από την κρίση, και η αποφυγή της ανάπτυξης φυγόκεντρων δυνάμεων που μπορεί να τη ριζοσπαστικοποιήσουν, σε μια εποχή που η κρατική μηχανή αδυνατεί να τη στηρίξει και η καταναλωτική δύναμη πέφτει ραγδαία, όπως αναπόδραστα και η κερδοφορία των επιχειρήσεων.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, ο στόχος της εκστρατείας -η στήριξη των πληβείων που “επωφελούνται” από τις περιορισμένες προσφορές- δεν είναι καν φιλανθρωπικός, αλλά εξόφθαλμα προπαγανδιστικός και κερδοσκοπικός, αφού αποσκοπεί στην αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Η προσπάθεια αφορά την απορρόφηση της ενεργητικότητας προλεταριοποιημένων κομματιών της κοινωνίας που ανακουφίζονται από τις προσφορές, απεγκλωβίζονται από σχήματα αυτοοργάνωσης και αγωνιστικότητας και επανακτούν την εμπιστοσύνη τους στην “κοινωνική” προσφορά της επιχειρηματικότητας και της αγοράς. Κι όλο αυτό σ’ ένα πλαίσιο εθνικής υπερπροσπάθειας ξεπεράσματος της κρίσης. Περιττό να πούμε πώς το πρόγραμμα είχε εξαιρετικά περιορισμένη ανταπόκριση και σύντομα εγκαταλείφθηκε.

Ο σταθμός όμως δεν πτοήθηκε. Αυτήν την περίοδο τρέχει μια άλλη εκστρατεία το “Όλοι μαζί μπορούμε”. Εδώ η συμμαχία διευρύνεται και αποκτά ισχυρά επιχειρηματικά και ιδεολογικά ερείσματα. Ο ΣΚΑΪ πλέον συνεργάζεται με την εκκλησία και μεγάλες αλυσίδες Σούπερ Μάρκετ. Έτσι μαζί με την ανάγκη της κοινωνικής αλληλεγγύης, το εγχείρημα εμπλουτίζεται με έντονη φιλανθρωπία. Οι πολίτες καλούνται να αφήνουν στα σούπερ μάρκετ προϊόντα μακράς διάρκειας, για να ενισχύσουν τα συσσίτια της εκκλησίας. Και πάλι αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο όπου το ζήτημα των άστεγων και άπορων παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις, και έχει αρχίσει μια έντονη αυτοοργανωμένη κοινωνική δραστηριότητα μέσα από πρωτοβουλίες και συνελεύσεις γειτονιάς, αλλά και μέσα από την ανάπτυξη πολυάριθμων δικτύων ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών με υποκατάστατα του χρήματος. Και πάλι εδώ στόχος είναι η υποκατάσταση της κοινωνικής αυτενέργειας και η αποτροπή της ριζοσπαστικοποίησης, η διοχέτευση των όποιων κινήσεων σε φιλανθρωπικές οδούς, αλλά και η προσπάθεια για ενίσχυση της κοινωνικής εμπιστοσύνης τόσο των μεγάλων επιχειρήσεων (σε αντίθεση με την προηγούμενη στήριξη της μικρο-επιχειρηματικότητας), όσο και κρατικών θεσμών όπως η εκκλησία.

Τέλος, στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, λειτουργούσε και ένα πλήθος εκπομπών με νέους επιχειρηματίες και αρχιτέκτονες και τις ευφάνταστες ιδέες τους κυρίως σχετικά με την περιβόητη αναμόρφωση του “ιστορικού” κέντρου της Αθήνας, την εκδίωξη των μεταναστών και την ρομαντική επιστροφή των ελλήνων, δίνοντας ώθηση στην πολεοδομική ανάπτυξη.

εθνικοφροσύνη

Η προώθηση και η επανάκτηση της εμπιστοσύνης στην επιχειρηματικότητα συμπληρώνεται από το πνεύμα της εθνικοφροσύνης. Η μνημειώδης, για μήνες, σκυταλοδρομία για την ανάδειξη του “Μεγάλου έλληνα”, οι συνεχείς εκπομπές για την αρχαία ελλάδα και την ακρόπολη τα σαββατοκύριακα και οι αναμεταδόσεις τους τις μέρες των γενικών απεργιών, η εκ νέου συγγραφή και έκδοση της ελληνικής ιστορίας από το επιτελείο του “αναθεωρητή” ιστορικού Θάνου Βερέμη, που οπτικοποιήθηκε στις εκπομπές “Εμείς οι έλληνες” και η σειρά εκπομπών με το Μίκη Θεοδωράκη είναι μόνο μερικά από τα εγχειρήματα της τόνωσης του εθνικιστικού φρονήματος του έλληνα ακροατή. Μέσα σε ένα κλίμα εθνικής κατάθλιψης ο ΣΚΑΪ προσπαθεί να ανυψώσει το ηθικό του έλληνα εργαζόμενου, υπερφαλαγγίζοντας την ταξική συνείδηση και δίνοντας μια ηρωϊκή διάσταση ιστορικότητας και ψευδο-συνέχειας από το μέγα αλέξανδρο και τους αρχαίους έλληνες μέχρι τον εθνάρχη καραμανλή και τον αγωνιστή Θοδωράκη.

οικολογία-εθελοντισμός

Το όλο πλαίσιο συμπληρώνεται από την ευγενή δράση οικολογικού/εθελοντικού τύπου. Δεδροφυτεύσεις, ποτίσματα, ανακύκλωση, καθαρισμοί παραλιών, atenistas κτλ. Ο ΣΚΑΪ πανηγυρίζει, ο λαός αυτο-οργανώνεται. Η υποκατάσταση της κοινωνικής αυτενέργειας εδώ παίρνει ένα περιεχόμενο εθελοντισμού που μέσα στο χάος της κρίσης προτάσσει το καθαρό περιβάλλον, τον υγιεινισμό και την εθελοντική στήριξη των κρατικών δομών, που μέσα από την οργάνωση των νομιμόφρωνων και ευαίσθητων μικροαστών βοηθούν και δίνουν το παράδειγμα στην ανίκανη κρατική μηχανή. Παράλληλα βέβαια οι εταιρίες ανακύκλωσης τρίβουν τα χέρια με την τσάμπα συγκομιδή ανακυκλώσιμων προϊόντων.

ενημερωτικές εκπομπές

Αυτή η οργιώδης κοινωνική δραστηριότητα συμπληρώνεται και ενισχύεται σε επίπεδο λόγου μέσα από τους μεγαλοδημοσιογράφους και τις εκπομπές του ραδιοσταθμού. Ο διευθυντής του προγράμματος του ΣΚΑΙ Άρης Πορτοσάλτε, δίνει τις κεντρικές ιδεολογικές γραμμές. Επιτίθεται σε κάθε απεργία, διαδήλωση, κατακεραυνώνει τους ανίκανους πολιτικούς, επικαλείται το νόμο και την τάξη. Είναι ο πιο ξεκάθαρος εκφραστής της σκληρής δεξιάς γραμμής επιβολής των μεταρρυθμίσεων. Ο Παπαδημητρίου είναι ο κεντρικός οικονομικός αναλυτής του σταθμού. Αναλαμβάνει το έργο να απλοποιεί με λαϊκίστικους όρους κάθε οικονομική πτυχή των μεταρρυθμίσεων και την ανάγκη της επιβολής τους. Είναι η φωνή των τραπεζιτών, των επιχειρηματιών και της αγοράς. Οι Λυριτζής και Οικονόμου αναλαμβάνουν κυρίως να αναδείξουν την ανικανότητα του κράτους να διαχειριστεί τα κοινωνικά ζητήματα, καταλήγοντας στην αναγκαιότητα ενός ισχυρού κράτους έκτακτης ανάγκης που θα βάλει επιτέλους τάξη στο εθνικό χάλι. Το σκηνικό συμπληρώνει η Γκίζα, που επιχειρεί να διασκεδάσει τη μικρο/μεγαλο-αστή νοικοκυρά με ένα μείγμα χλευασμού και αποθέωσης της κατινίστικης, καταναλωτικής, απολίτικης κουλτούρας. Η εκπομπή το “Ίδρυμα”, από ένα συρφετό θεατρανθρώπων, επιχειρεί να τονώσει την εθνικιστική νομιμοφροσύνη μέσα από την αντίστροφη χλευαστική προσβολή ακριβώς του εθνικού φρονήματος. Το Ίδρυμα είναι μια φανταστική ομάδα που θέλει για να διορθώσει την ιδιοσυγκρασία των ελλήνων, αφού αυτοί είναι οι μόνοι που μπορούν να σώσουν την ελλάδα και το ένδοξο παρελθόν της. Μέσα από στημένα σκετσάκια χλευάζουν κάθε πολιτική και κοινωνική συμπεριφορά που αντιτάσσεται στο δίπτυχο νομιμοφροσύνη και τάξη, αναπαράγοντας τα πιο χυδαία στερεότυπα του κυρίαρχου λόγου.

η ιδεολογία της εθνικιστικής νομιμοφροσύνης

Μέσα από τα παραπάνω αναδεικνύονται τα κεντρικά σημεία που συνιστούν το ιδεολογικό ρεύμα που επιχειρεί να συγκροτήσει ο ΣΚΑΪ εντός της κοινωνίας. Τα δύο κεντρικά της σημεία είναι η νομιμοφροσύνη -ο νόμος και η τάξη- και ο εθνικισμός, σχηματίζοντας αυτό που μπορεί να ονομαστεί εθνικιστική νομιμοφροσύνη.

Έτσι η κριτική στο πολιτικό σύστημα αφορά το υποτιθέμενο προαιώνιο χαρακτηριστικό των ελλήνων να είναι ασταθείς, άτακτοι και τσαπατσούληδες. Οι πολιτικοί κατηγορούνται για ερασιτέχνες και ανίκανοι, οι απεργοί ως ανεύθυνα άτομα που κοιτούν την πάρτη τους και σπέρνουν το χάος στη χώρα τώρα που έχει ανάγκη από ενότητα και σύνεση, οι διαδηλωτές ως σπάστες και απολίτικοι, η αστυνομία και οι δικαστές ως άτολμοι που υποτάσσονται στα συμφέροντα των συντεχνιών και των καρεκλοκένταυρων που φοβούνται το πολιτικό κόστος και οι επιχειρηματίες (μικροί-μεγάλοι) ως τα θύματα αυτής της κατάστασης. Αυτό που προτάσσει ο σταθμός είναι η επιβολή του νόμου και της τάξης, εν ανάγκη και με συνταγματική “εκτροπή”, μέσα από ένα κράτος έκτακτης ανάγκης που θα αποκαθαρθεί από τους ανίκανους, διεφθαρμένους πολιτικούς, θα στηρίξει τη μεσαία τάξη, τον επιχειρηματικό κόσμο, την ανάπτυξη και θα διώξει τους μετανάστες. Κι αυτό θα γίνει μέσα από τις όποιες αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, ισοπεδώνοντας κάθε αντίσταση.

Το κύριο ιδεολογικό όπλο για την άντληση της συναίνεσης σε μια τέτοια στρατηγική είναι η επανασυγκρότηση της τραυματισμένης εθνικής ενότητας πληβείων και αφεντικών. Μια τέτοια προσπάθεια απαιτεί την ανάταση του εθνικού φρονήματος των υπηκόων που θα πορευτούν σαν έθνος για την έξοδο από την κρίση. Κοινωνικά, η συμμαχία που πρέπει να συγκροτηθεί για να προωθήσει αυτό το πρόγραμμα θα είναι το κομμάτι εκείνο της μεσαίας τάξης που θα κρατηθεί πιστό στις καθεστωτικές δυνάμεις, μερίδα πολιτικών με πυγμή και αίσθημα ευθύνης, εκκλησιαστικοί παράγοντες, ΜΚΟ, φασιστικές και εθνοπατριωτικές οργανώσεις (δεξιές και αριστερές), μεγάλο κομμάτι του επιχειρηματικού κόσμου, των ελεύθερων επαγγελματιών, μικρών και μεγάλων εταιριών, τραπεζίτες κτλ και φυσικά όσοι από τους υπηκόους θέσουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία του έθνους και πέσουν ηρωικά για την πατρίδα. Κατά τα υπόλοιπα οι όποιες διεκδικήσεις και τα κοινωνικά προβλήματα θα λύνονται πλέον με τη λιγότερη δημοκρατική διαβούλευση και τη μέγιστη πυγμή για το συμφέρον του έθνους και των αφεντικών.

Για την ελλάδα ρε γαμώτο.

βλάσσης

→Το παραπάνω κείμενο Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Δρόμου Άπατρις – Τεύχος 17