Όπως και σε αρκετές πόλεις, έτσι και στα Χανιά, στις 25 Μαΐου πλήθος κόσμου (περίπου 800 άτομα) συρρέει στην πλατεία Αγοράς για να δηλώσει την αντίθεσή του στις αναδιαρθρώσεις που προωθεί εντεινόμενα το ελληνικό κράτος. Το κάλεσμα είχε γίνει, όπως και αλλού, μέσα από το facebook και υπό τη σαφή επήρεια του αντίστοιχου κινήματος των Ισπανών indignados (αγανακτισμένοι). Από την πρώτη κιόλας μέρα θα συγκροτηθεί και η συνέλευση. Τις επόμενες μέρες θα τεθούν επί τάπητος αρκετά από τα ζητήματα που θα απασχολούν για καιρό τη συνέλευση και θα προκαλέσουν έντονες πολιτικές συγκρούσεις. Όπως είναι το ζήτημα της παρουσίας της ελληνικής σημαίας στις συγκεντρώσεις, οι φασίστες, η κινηματική αντι-βία, η περιφρούρηση των συγκεντρώσεων, ο σκοπός και το νόημα της παρουσίας μας στην πλατεία, η θέση μας για γεγονότα που συμβαίνουν “εκτός” της πλατείας, τα media, οι ομάδες εργασίας, τα κόμματα, οι μετανάστες κ.ά. Οι επόμενες συνελεύσεις θα κυλήσουν με την προσπάθεια να συγκροτηθούν οι ομάδες εργασίας (περιφρούρησης, έντυπου υλικού, καθαριότητας, μοιράσματος, δράσης, πολιτιστικών κτλ), με αρκετές προτάσεις για δράσεις και αρκετές εντάσεις και αντεγκλήσεις με τους κομματικούς που αγορεύουν και το ρόλο των κομμάτων στη συνέλευση, αλλά και γενικότερα. Τα ραντεβού ανανεώνονται καθημερινά και οι Κυριακές πλέον γίνονται σημεία πανελλαδικής και πανευρωπαϊκής κινητοποίησης, οπότε και, τουλάχιστον στις αρχές, συσπειρώνουν την πλειοψηφία του κόσμου. Οι γενικότερες δράσεις της συνέλευσης αφορούν μοιράσματα στο κέντρο, σε γειτονιές και σε λαϊκές αγορές, εκδηλώσεις-συζητήσεις με ακαδημαϊκούς και οικονομολόγους, προβολές ντοκιμαντέρ και ταινιών, συλλογικές κουζίνες, ανταλλακτικά παζάρια, συμμετοχή σε απεργιακές διαδηλώσεις και οργάνωση διαδηλώσεων, ποδηλατοπορειών, συμπαράσταση σε απεργίες (ΔΕΗ), αποκλεισμό της Τράπεζας της Ελλάδας, συγκρότηση ομάδας ανέργων και επισφαλώς εργαζομένων. Τη συνέλευση εκτός των ζητημάτων που αναφέρθηκαν παραπάνω απασχόλησαν και ζητήματα όπως η πράσινη ενέργεια, τα κοινωνικά αγαθά, η αμεσοδημοκρατία και ο τρόπος λήψης αποφάσεων, το πολιτικό καθεστώς, το δημόσιο χρέος, οι απεργίες και ο γραφειοκρατικός συνδικαλισμός, οι έννοιες του έθνους και της πατρίδας και σίγουρα αρκετά άλλα που λησμονούμε.
Από τα μέσα Ιουνίου η συνέλευση θα εντείνει τη δράση της εν όψει της ψήφισης του Μεσοπρόθεσμου. Για πρώτη φορά θα συγκροτήσει μπλοκ στην απεργιακή διαδήλωση στις 15 Ιούνη, μετά το τέλος της οποίας θα αποφασιστεί η κατάληψη της Περιφέρειας, η οποία και θα διαρκέσει δύο μέρες. Στις 28/6 το βράδυ, πρώτη μέρα της 48ης απεργίας, θα πραγματοποιηθεί μαζική διαδήλωση 400 ατόμων στο παλιό λιμάνι και το Κουμ Καπί, η οποία καλεί τον κόσμο σε συμμετοχή στην απεργία, σε συγκέντρωση στην πλατεία και σε αντίσταση στην καταστολή των διαδηλώσεων στην Αθήνα. Την ίδια περίοδο η ασφάλεια Χανίων καλεί 6 μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς να καταθέσουν ως κατηγορούμενοι για τα γεγονότα της ματαίωσης της παρέλασης της 28ης Οκτωβρίου, έπειτα από την τότε μαζική παρέμβαση κυρίως μαθητών για εκπαιδευτικά ζητήματα, εν μέσω μαθητικών καταλήψεων. Η προσπάθεια ποινικοποίησης των αγώνων των μαθητών απαντιέται με συγκέντρωση περίπου 200 ατόμων στα δικαστήρια στις 29/6 το πρωί, μέρα κλήτευσης για ανάκριση. Ακολουθεί πορεία προς την πλατεία της Αγοράς. Εκεί γίνεται συνέλευση η οποία αποφασίζει να πραγματοποιηθεί διαδήλωση στο κέντρο της πόλης και κατάληψη του Δημαρχείου σαν απάντηση τόσο στην επερχόμενη ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου, όσο και στην άγρια καταστολή των συγκεντρωμένων στην Αθήνα. Στη διάρκεια της πορείας, διαδηλωτές εισβάλλουν στα γραφεία του Πασοκ και τα καταστρέφουν. Έπειτα καταλαμβάνεται το Δημαρχείο, στο προαύλιο του οποίου ο πρώην δήμαρχος Βιρβιδάκης λούζεται με γάλα. Το βράδυ της ίδιας μέρας (29/6) κατά τη διάρκεια της οργισμένης πορείας περίπου 800 ατόμων θα καταστραφούν τα γραφεία της Κουρουπάκη, του Μαρκογιαννάκη και η είσοδος των γραφείων της Δημοκρατικής Συμμαχίας της Μπακογιάννη. Την επομένη 30/6 το απόγευμα θα γίνει νέα αντικατασταλτική πορεία περίπου 500 ατόμων, με το πέρας της οποίας λήγει και η κατάληψη δημαρχείου.
Έπειτα από την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου παρατηρείται μια σχετικά κάμψη στη συνέλευση, η οποία ωστόσο θα συνεχίσει τη δράση της καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού με προβολές ντοκιμαντέρ και ταινιών, τα καθημερινά συσσίτια για τους άπορους, ένα εβδομαδιαίο περιοδικό που θα εκδοθεί σε αρκετά τεύχη, εκδηλώσεις στην ανατολική τάφρο, το Κουμ Καπί και τις Βουκολιές, εκδηλώσεις αλληλεγγύης και οικονομικής ενίσχυσης στους συλληφθέντες της Αθήνας, πορεία και συγκεντρώσεις αλληλεγγύης στον αποκλεισμό των καραβιών για τη Γάζα και παρέμβαση στην επίσκεψη του υφυπουργού Ανάπτυξης στα εγκαίνια του Αγροτικού Αυγούστου, κτλ. Στα μέσα Ιούλη όμως, “αγανακτισμένοι” επιστολογράφοι και αρθρογράφοι, ακολουθώντας το παράδειγμα της Αθήνας, συκοφαντούν συντονισμένα τη συνέλευση και κλαψουρίζουν για τη ζημιά που προκαλεί στον εμπορικό κόσμο και τη δυσφήμιση της χώρας στους τουρίστες. Οι καταστηματάρχες της Αγοράς συμμαχούν με το δήμαρχο Σκουλάκη και τη δημοτική αστυνομία και απειλούν να εκκενώσουν την πλατεία, σε μια προσπάθεια να την αποστειρώσουν πολιτικά. Το πρωινό της 20/7 παρουσία του δημάρχου Σκουλάκη, παρατρεχάμενοι και έμποροι, θα κατεβάσουν κάποια πανό, θα κλέψουν τραπέζια και προειδοποιούν ότι το απόγευμα με τη συνδρομή της δημοτικής αστυνομίας θα εκκενώσουν πλήρως την πλατεία, φροντίζοντας ήδη να προπηλακίσουν μέλος της συνέλευσης που διαμαρτυρήθηκε. Το απόγευμα καλείται άμεσα συγκέντρωση για την αποτροπή της εκκένωσης. Ο δήμαρχος και η δημοτική αστυνομία όμως τελικά δεν εμφανίζονται και επέρχεται συμβιβασμός με τους καταστηματάρχες, με αμοιβαίες παραχωρήσεις.
μερικά πρώτα σχόλια
Σχηματικά, μπορούμε να διακρίνουμε τρεις φάσεις ανάπτυξης της συνέλευσης πλ. Αγοράς. Η πρώτη φάση, από τα τέλη Μάη μέχρι τα μέσα Ιούνη, αφορά τη 
διαδικασία της συγκρότησης της συνέλευσης στην οποία κυριαρχούν εσωτερικές διαδικασίες ζυμώσεων, προσπάθειες καθορισμού οργανωτικών δομών και ξεκαθαρίσματος στόχων. Η δεύτερη φάση, από τα μέσα Ιούνη μέχρι την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου, έχει να κάνει, διατηρώντας πάντα τη διαδικασία των ζυμώσεων, με μια αυξανόμενη δράση και κατεβάσματα στο δρόμο. Και η τρίτη φάση από το Μεσοπρόθεσμο και έπειτα.
συγκρότηση – ζυμώσεις
Η αρχική πρώτη φάση χαρακτηρίζεται από έντονη ρευστότητα τόσο στη σύνθεση του κόσμου, όσο και στα ζητήματα που συζητιόνται. Ανοίγουν πολλά και διαφορετικά θέματα μαζί, ακούγονται πολλές και ευφάνταστες ιδέες, αλλά δύσκολα παίρνονται αποφάσεις για δράση. Παράλληλα κάποιοι κομματικοί που πολύ “αδέξια” προσπαθούν να διαφωτίσουν τα πλήθη (σε σημείο που άλλοι κομματικοί να τους λένε εμμέσως να τα λένε αλλιώς και να κάνουν υπομονή), θα προκαλούν για αρκετό καιρό έντονες διαμάχες γύρω από το ρόλο των κομμάτων και τη θέση τους στη συνέλευση. Είναι η φάση κατά την οποία τέθηκαν εξ’ αρχής τα περισσότερα από τα ζητήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω και απασχόλησαν τη συνέλευση με διακυμάνσεις. Είναι σαφές, ότι αρκετά από αυτά απ’ τη μια μεριά ανέδειξαν τις ετερόκλητες και βαθιά αλληλοσυγκρουόμενες πολιτικές αντιλήψεις που κυοφορούνταν από διαφορετικά υποκείμενα, απ’ την άλλη όμως υποδεικνύουν την ανάγκη για την προσπάθεια σύνθεσης ακριβώς αυτών των αντιλήψεων προτού γίνει το προχώρημα σε δράσεις. Πράγμα το οποίο βέβαια σε μερικές περιπτώσεις έγινε, σε άλλες όμως όχι. Η αυξανόμενη ανάγκη λοιπόν του κόσμου να ζυμωθεί και να συζητήσει υπερκέρασε τις όποιες προτάσεις για δράσεις, κοινωνικοποίηση και άνοιγμα της συνέλευσης. Τέσσερις μπορούμε να πούμε ότι ήταν οι κύριες συμπεριφορές στην πρώτη αυτή φάση. Άλλοι επιχειρούν απλώς να εκφραστούν και να μιλήσουν γενικά για τα προβλήματά τους, την ανάγκη για ενότητα και κινητοποίηση, άλλοι βλέπουν την πλατεία σαν ένα πεδίο διαφώτισης και καθοδήγησης, άλλοι αγωνιούν για γενικότερο ξεσηκωμό με απροσδιόριστο όμως τρόπο, ενώ άλλοι επικεντρώνονται περισσότερο στην επιδίωξη συγκεκριμένων δράσεων. Έτσι, μέσα σε άλλα, αρκετοί κατηγόρησαν τη συνέλευση είτε για ψυχοθεραπεία είτε για ενασχόληση με δευτερεύοντα ζητήματα. Δεν γίνεται όμως αντιληπτή η πρωταρχική ανάγκη έκφρασης, ζύμωσης και ανάπτυξης σχέσεων μεταξύ ανθρώπων που οι περισσότεροι τουλάχιστον δεν γνωρίζονται, πόσο μάλλον όταν είναι φορείς ετερόκλητων πολιτικών αντιλήψεων. Ήταν λογικό επομένως η συνέλευση τον πρώτο καιρό να έχει μια κυρίως εσωστρεφή διαδικασία εσωτερικής συγκρότησης και ψηλαφίσματος των σκοπών της. Αυτό βέβαια δεν είναι μια διεργασία η οποία γίνεται συνειδητά, ούτε ότι αργότερα σταμάτησε. Αντιθέτως ήταν κάτι που πάντα απασχολούσε τη συνέλευση και ποτέ δεν το απεμπόλησε.
δρόμος και κινητικότητα
Η δεύτερη φάση της ανάπτυξης της δραστηριότητας της συνέλευσης είχε να κάνει με μια πιο έντονη “εξω-πλατειακή” δραστηριότητα, μεγαλύτερη κινητικότητα στο δρόμο και την ενεργοποίησή της ως οιονεί πολιτικό υποκείμενο. Αυτό είχε να κάνει με δύο κύριους λόγος. Αφενός προκλήθηκε από την ίδια την εσωτερική αναγκαιότητα της συνέλευσης για κινητοποίηση, κάτι το οποίο έτσι κι αλλιώς κυοφορούνταν και επομένως έμελλε να υλοποιηθεί. Αφετέρου προκλήθηκε και από εξωγενείς παράγοντες όπως οι απεργιακές κινητοποιήσεις της 15ης και της 28/29ης του Ιούνη και της επερχόμενης ψήφισης του Μεσοπρόθεσμου. Αυτοί οι παράγοντες οδήγησαν τη συνέλευση σε μια σειρά δράσεων, οι οποίες ωστόσο όξυναν τις εσωτερικές πολιτικές συγκρούσεις, ανάμεσα σε αντικρουόμενες αντιλήψεις για τις μορφές και τα περιεχόμενα του αγώνα. Παρ’ όλα αυτά η εύθραυστη αυτή ισορροπία διατηρήθηκε μέσα από τη σύνθεση και το σεβασμό στην ανάπτυξη της κινηματικής πολυμορφίας ή τουλάχιστον, όταν εκφράστηκαν, έγινε με πολιτικούς όρους και σε επίπεδο συνέλευσης. Η διαδικασία της συνέλευσης πλέον έχει ωριμάσει, οι συζητήσεις είναι πιο συγκεκριμένες και συνήθως καταλήγουν σε κάποιες αποφάσεις για κάθε είδος δραστηριότητες, ενώ ο κόσμος σε γενικές γραμμές έχει σταθεροποιήσει τη σύνθεσή του και συνεχίζει προσπαθώντας να βάλει κάποια προοπτική. Δεν έλειψαν βεβαίως και λασπολογίες που διοχετεύθηκαν μέσα από το facebook, που είχε αρχικώς συμβάλλει στην κινητοποίηση του κόσμου, αλλά είχε πλέον μετατραπεί σε υποκατάστατο της συνέλευσης και σε πεδίο ανάπτυξης συκοφαντιών, ακόμα και στοχοποιήσεων, από μια έστω ισχνή και μεμψίμοιρη μειοψηφία. Απόψεις οι οποίες βέβαια δεν εκφράστηκαν ποτέ στη συνέλευση και με πολιτικούς όρους, αλλά διαχύθηκαν στα πέριξ αυτής και πάντα στα ευυπόληπτα όρια του πολιτικού κουτσομπολιού.
σταθεροποίηση και συνέχεια
Έπειτα όμως από την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου (29/6), μια από της κύριες στοχεύσεις της συνέλευσης, παρατηρείται μια κάμψη στη μαζικότητα της συνέλευσης και μια σχετική χαλαρότητα στις κουβέντες. Στην τρίτη λοιπόν αυτή φάση της συνέλευσης υπάρχει μια σταθεροποίηση τόσο της σύνθεσης του κόσμου που συγκροτεί τη συνέλευση, όσο και μια συνεχής και σταθερή δραστηριότητα και κοινωνικοποίηση με πλήθος μοιρασμάτων, πολιτικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων και προβολών. Δεν λείπουν φυσικά και τα κατεβάσματα στο δρόμο, όπως περιγράφηκαν αρχικά παραπάνω. Η συνέλευση πέρα από ένα πλήθος συζητήσεων για διάφορα ζητήματα (εκπαιδευτικά, ανεργία κ.ά.) προσπαθεί να ψηλαφίσει διεξόδους και προοπτικές για τη συνέχισή της, αποτελώντας έτσι ένα ακόμα πόλο αντίστασης και αντιπληροφόρησης για διάφορα γεγονότα εν μέσω του καλοκαιριού.
σχέσεις – προοπτικές
Η λαϊκή συνέλευση πλατείας Αγοράς αποτέλεσε τόσο ένα πεδίο σύνθεσης ετερόκλητων πολιτικών αντιλήψεων, όσο και ένα υποκείμενο δράσης και κινητοποίησης. Είναι ένας πόλος αντίστασης και συσπείρωσης ενός ευρύτατου φάσματος ανθρώπων. Άλλοι που δεν είχαν ξαναδραστηριοποιηθεί πολιτικά, άλλοι που είχαν απομακρυνθεί από οργανωμένες πολιτικές μορφές και βρήκαν λόγους κινητοποίησης, άλλοι που είναι πολιτικά οργανωμένοι και είδαν με ενδιαφέρον το εγχείρημα. Μέσα από τη σύνθεση αυτού το κόσμου, τις πολιτικές συγκρούσεις και τις δράσεις αναπτύχθηκαν νέες πολιτικές και κοινωνικές σχέσεις ή ακόμα και ξεκαθαρίστηκαν άλλες. Προκλήθηκαν έντονες συνειδησιακές μετατοπίσεις, αποκτήθηκε κρίσιμη εμπειρία από συλλογικές διαδικασίες, τόσο μέσα από τις ζυμώσεις, όσο και μέσα από τις δράσεις. Αποτέλεσε ένα κομμάτι του κύματος δημιουργίας των λαϊκών συνελεύσεων στις πλατείες όλου του ελλαδικού χώρου, κάτι που προκάλεσε έντονες συζητήσεις και πολιτικές συγκρούσεις σαν φαινόμενο. Μένει να δούμε σε ποιο βαθμό θα συνεχίσει την ανάπτυξή του, καθώς και τις μορφές και τα περιεχόμενα που θα λάβει μετά το καταλάγιασμα των πρώτων εντυπώσεων, στην προσπάθειά του να σταθεροποιηθεί ως κινηματικό μόρφωμα. Και κυρίως είναι κρίσιμη (για κάποιους και αμφιλεγόμενη) η θέση του, τόσο στο πεδίο των αντιμαχόμενων κοινωνικών δυνάμεων, όσο και η καθιέρωσή του σαν ένα ακόμη κομμάτι του πολύμορφου και ετερόκλητου κύματος κοινωνικών αγώνων και εστιών αντίστασης που αναπτύσσεται εδώ και καιρό στον ελλαδικό χώρο.
→Το παραπάνω κείμενο Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Δρόμου Άπατρις – Τεύχος 15→ Για να κατεβάσετε το τεύχος 15 της Εφημερίδας Δρόμου Άπατρις πατήστε εδώ.
