Η ληστρική επιδρομή της κυβέρνησης και των ταγών της στο χώρο της εκπαίδευσης συνεχίζεται ανηλεώς με την εφαρμογή πογκρόμ σε μαθητές και σχολεία. Ο Καλλικράτης στην εκπαίδευση κατέχει δύο αξεπέραστα ρεκόρ: Πρώτον, είναι η μεγαλύτερη και αντιδραστικότερη διοικητική αναδιάρθρωση στον χώρο της εκπαίδευσης από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα και δεύτερον, προσβάλλει ανεπανόρθωτα την ανθρώπινη νοημοσύνη, γιατί προβάλλεται ως πρωταρχικό κίνητρο ο παιδαγωγικός του χαρακτήρας.
Αποθήκες ψυχών
Το κράτος διέταξε στις 14 Μαρτίου την κατάργηση 1.056 και τη συγχώνευση 1.933 σχολικών μονάδων με σκοπό τη δημιουργία ιδρυμάτων-μαμούθ. Βάσει ανακοινώσεων, μόνο για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η Αθήνα χάνει το 20% των σχολείων της, ενώ το ποσοστό αγγίζει το 40% σε περιοχές της επαρχίας. Όσον αφορά την Κρήτη, συγχωνεύονται συνολικά 62 σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης τα 43 από τα οποία βρίσκονται στο νομό Ηρακλείου. Απότοκος των συνενώσεων η «αναβάθμιση» των απρόσωπων κτιρίων και σε πολυπληθή, όπως φανερώνει το όριο 500 μαθητών ανά σχολείο. Σχετικά με τις μετακινήσεις, οι εμπνευστές του νομοσχεδίου δεν βλέπουν κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα στο να μετακινούνται επί 30 λεπτά οι μικροί μας φίλοι από το κρεβάτι τους στο νέο τους σχολείο και 45 λεπτά οι μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου καθημερινά. Αυτό σημαίνει πως για χιλιάδες μαθητές, για όσους έχουν παιδιά και για όσους ασχολούνται με την εκπαίδευση, η σχολική οδύσσεια θα ξεκινά στις 7 κάθε πρωί και θα τερματίζει στις 5 το απόγευμα. Παράλληλα, τα τμήματα στα δημοτικά θα είναι τουλάχιστον 25 μαθητών και σε γυμνάσια και λύκεια ακατέβατα 30. Τη χρονιά που διανύουμε, στο χορό των περικοπών μπήκαν τόσο τα λειτουργικά έξοδα των σχολείων όσο και αυτά για τη μεταφορά μαθητών: τα πρώτα μειώθηκαν κατά τα 2/3 ενώ τα δεύτερα κατά το 1/3. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως από τον Σεπτέμβριο οι γονείς θα κληθούν να πληρώσουν αδρά ,όχι μόνο για το πετρέλαιο και τα αναλώσιμα (που ήδη πληρώνουν), αλλά και για τη μεταφορά των παιδιών τους στο σχολείο. Φυσικά, δεν χρειάζεται να αναφέρουμε πως από τη μέρα που ανακοινώθηκαν τα νέα μέτρα, ολοένα και περισσότεροι γονείς-μαθητές και εκπαιδευτικοί καταλαμβάνουν τα σχολεία τους για ένα κράτος που αδυνατεί να τους καταλάβει.
Το «ψηφιδωτό» του αυταρχισμού έρχεται να συμπληρώσει ένα νέο σχέδιο νόμου που σκιαγραφεί τον νέο ρόλο τού διευθυντή της σχολικής μονάδας ,ο οποίος από δω και στο εξής, απαλλαγμένος από διδακτικά και επιφορτισμένος με αστυνομικά καθήκοντα: θα αξιολογεί, θα επιπλήττει, θα επιβάλλει πρόστιμο μέχρι 1/6 του μισθού στους συναδέλφους του εκπαιδευτικούς, θα καταστέλλει μαθητικές κινητοποιήσεις, θα αποφασίζει ανεξάρτητα από τον σύλλογο διδασκόντων, θα ψάχνει για χορηγούς προκειμένου να εξασφαλίσει τα λειτουργικά έξοδα του σχολείου – γλείφοντας ντόπιους επιχειρηματίες, τοπικούς άρχοντες και…λοιπούς σχετικούς με την παιδεία. Η μακρά λίστα με τις εκπλήξεις που μας ετοιμάζουν συμπληρώνεται με την κατάργηση του έντυπου σχολικού βιβλίου και τη δρομολόγηση της κατάργησης του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ). Σύντομα ,τα βιβλία θα στέλνονται από το υπουργείο με e-mail στους μαθητές και αυτοί θα αναλαμβάνουν να τα εκτυπώνουν, αν θέλουν, με δικά τους έξοδα. Τέλος, η κατασκευή σχολικών κτιρίων θα ανατίθεται σε ιδιώτες και σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του ΟΣΚ το κόστος θα αποβεί τετραπλάσιο.
Ο Καλλικράτης παίζει μόνος του
Μέχρι και πριν από 2-3 χρόνια μία τόσο αντιδραστική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση θα θεωρούνταν σενάριο επιστημονικής φαντασίας όσον αφορά τόσο τη σφοδρότητά της όσο και τις πιθανότητες νομιμοποίησής της θεσμικά. Σήμερα, ένα βήμα πριν από την ουσιαστική εφαρμογή της, γιατί κανείς δεν σκίζει τα ιμάτιά του, δεν απεργεί, δεν εξεγείρεται ενάντια στην κατάργηση όλων αυτών για τα οποία τόσα χρόνια διατείνονταν πως «κερδήθηκαν με αγώνες και αίμα»; Η απάντηση συμπυκνώνεται κυρίως σε τρεις βασικές παραδοχές για τον εκπαιδευτικό κόσμο: α) ότι κουράστηκε και απογοητεύτηκε από τις μεγάλες κινητοποιήσεις τού 2006-2007 β) ότι αισθάνεται προδομένος από τη «συνδικαλιστική του ηγεσία» και γ) ότι αισθάνεται ψυχολογικά αδύναμος απέναντι στις ραγδαίες εξελίξεις της εποχής του Μνημονίου κ.λπ.
Οι τρεις αυτές αιτίες, αν και περιέχουν μια μορφή αλήθειας, δεν περιγράφουν τίποτα περισσότερο από συμπτώματα. Μάλλον ισοδυναμούν με τη διαπίστωση ότι στον ωκεανό της εκμετάλλευσης επιπλέουν τα συντρίμμια της εκπαίδευσης μετέωρα και αβοήθητα εδώ και χρόνια. Το ναυάγιο της εκπαίδευσης όμως είναι τόσο παλιό όσο και η αναδιάρθρωση του καπιταλιστικού συστήματος στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Ως εκ τούτου, η κατανόηση των συνθηκών καταστροφής καθίσταται ανάγκη επιτακτική για την συνειδητοποίηση του παρόντος.
Ο Καλλικράτης στην εκπαίδευση δεν είναι ένα μέτρο ανάγκης, ούτε φυσικά εμπεριέχει κάποιο παιδαγωγικό προσανατολισμό όπως διατείνονται οι εμπνευστές και πάσης φύσεως «καταναλωτές» του. «Δεν υπάρχει καμία αναφορά στο μνημόνιο σε οτιδήποτε που να αφορά συνενώσεις ή επιλογές για θέματα σχολείων ή πανεπιστημίων», δήλωσε σε μια κρίση ειλικρίνειας η υπουργός σε πρόσφατη συνάντηση (28/2/2010) που είχε με τοπικούς άρχοντες δήμων που καλούνται να εφαρμόσουν το νέο μέτρο. Παράλληλα, ανήγγειλε την ίδρυση μιας «Ανεξάρτητης Ειδικής Ομάδας Εκπαιδευτικής Πολιτικής» με στόχο «την αύξηση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου εκπαιδευτικού και της αποτελεσματικότερης χρήσης πόρων». Η «ειδική ομάδα» ανέλαβε ήδη το έργο της συνολικής ανατροπής στον χώρο της εκπαίδευσης, έργο που βέβαια υπερβαίνει τις απαιτήσεις περικοπών του Μνημονίου. Άλλωστε, οι αποφάσεις για τις αλλαγές στον τομέα της Παιδείας είναι προειλημμένες εδώ και μια δεκαετία από τη συνθήκη της Μπολόνια.
Τι είναι αυτό που γκρεμίζεται
Το σχολείο όπως το γνωρίζαμε μέχρι σήμερα ανήκει στον τύπο του μαζικού σχολείου και μαζικού πανεπιστημίου. Αποτελεί προϊόν της μεταπολεμικής καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης που βασίστηκε στη μαζική παραγωγή και κατανάλωση εμπορευμάτων και αντικατέστησε το παλαιότερο-ελιτίστικο σχολείο. Η πολυεπίπεδη κρίση εκείνης της εποχής δημιούργησε την ανάγκη για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα : α) διεύρυνε το προνόμιο της μόρφωσης στα κατώτερα και μεσαία στρώματα (η ελίτ το είχαν πάντα) β) παρείχε δωρεάν σταθμισμένη γνώση και ιδεολογία γ) προετοίμαζε νέους επιστήμονες-προσωπικό στελέχωσης για τις νέες του ανάγκες δ) έθετε τα όρια και τις προϋποθέσεις της αναδυόμενης μικρομεσαίας τάξης πουλώντας και αγοράζοντας συναίνεση και ε) οδηγούσε από το χέρι τα εναπομείναντα ντόπια προλεταριακά κομμάτια και τους μετανάστες στο δρόμο με τις φάμπρικες με την ετικέτα του ανειδίκευτου εργάτη.
Στις δεκαετίες που πέρασαν το μαζικό σχολείο φυτοζωούσε σε καθεστώς παρατεταμένης κρίσης. Όμως δεν ανατράπηκε ποτέ από ένα μαζικό κίνημα αμφισβήτησης όσο αυτό δεν έπαιρνε συνολικό χαρακτήρα. Καθοριστικό ρόλο στον ακρωτηριασμό μιας τέτοιας προοπτικής διαδραμάτισαν όλοι αυτοί που τόσα χρόνια παλεύουν για «το θεμελιώδες δικαίωμα» της παιδείας ζητώντας εξορθολογισμό, δικαιότερη αξιολόγηση, αυξήσεις μισθών δηλαδή… ξεροκόμματα. Τώρα όμως που το παλιό εκπαιδευτικό σύστημα βγήκε από τη συντήρηση και μούχλιασε, το ξεροκόμματο τελείωσε και έμεινε η υπόκλιση του επαίτη. Για αυτό το λόγο η σιωπή του άλλοτε φλαμπουροκουβαλητή συνδικαλιστή δεν προκαλεί έκπληξη: περιμένει το επόμενο σκουπίδι γλείφοντας το χέρι του αφέντη.
Τι είναι αυτό που κατασκευάζεται
Ο Καλλικράτης, το νέο Λύκειο, το νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ και η αξιολόγηση είναι οι βασικοί άξονες υλοποίησης του νέου μοντέλου εκπαίδευσης/υποταγής των υπηκόων. Εντούτοις, το «νέο όραμα» για την παιδεία δεν είναι τόσο νέο αλλά προπαγανδίζεται και ενδυναμώνεται εδώ και χρόνια μέσα από τις αρχές του μεταμοντερνισμού.
Πρόκειται για ένα ολιστικό θεωρητικό υπόβαθρο της κυριαρχίας που πρωτοεμφανίστηκε σε μια εποχή όπου οι ανεπτυγμένες κεφαλαιοκρατικές κοινωνίες διακατέχονταν από ένα πρωτόγνωρο ενδιαφέρον για τη γνώση, προβάλλοντας γοητευτικές μορφωτικές υποσχέσεις. Στις κοινωνίες της περιβόητης «μεταβιομηχανικής οικονομίας», οι άνθρωποι καλούνται να εμπλακούν σε μια δια βίου ενασχόληση με τη μόρφωση. Η γνώση δεν θα είναι πλέον εγκλωβισμένη σε ξεχωριστά εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά με τη βοήθεια της τεχνολογίας θα βρίσκεται παντού, θα μεταδίδεται και θα πουλιέται οπουδήποτε. Ως εκ τούτου, το άτομο θα πρέπει να μαθαίνει πώς να μαθαίνει καθώς η μάθηση της μάθησης θα αποτελέσει τον πυρήνα των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.
Στο νέο σχολείο «οι ίσες ευκαιρίες και η ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού» πάνε περίπατο. Οι βασικές δεξιότητες που θα παρέχονται είναι: επικοινωνία στη μητρική γλώσσα, επικοινωνία σε ξένες γλώσσες, μαθηματικές και βασικές τεχνολογικές δεξιότητες, κοινωνικές δεξιότητες, πνεύμα πρωτοβουλίας και σεβασμού της επιχείρησης, πολιτιστική ευαισθησία και έκφραση.
Το νέο σχολείο αποσκοπεί στην χρησιμοθηρική εξαργύρωση της γνώσης και της δημιουργικότητας προς όφελος της αγοράς. Οι εκπαιδευτικές λειτουργίες είναι θεμιτές στο μέτρο που μπορούν να αγοραστούν και έτσι οι άνθρωποι καλούνται να καταρτίζονται διαρκώς – με δικά τους έξοδα – προκειμένου να μπορούν να πουλήσουν σε ανεκτή τιμή τις εργασιακές τους ικανότητες, με σκοπό την επιβίωση. Μέσα σε ένα τέτοιου τύπου σχολείο, ο θάνατος του υποκειμένου θα οδηγήσει στην παρακμή των κοινωνικών σχέσεων, στον συναισθηματικό αναλφαβητισμό και εν τέλει στην οριστική υποταγή του ατόμου στις δυνάμεις της αγοράς. Όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν εικασίες καθώς είναι δοκιμασμένα στην πράξη από τις κυβερνήσεις μεταβιομηχανικών κρατών – Η.Π.Α, Ην. Βασίλειο, Γαλλία – με τραγικές συνέπειες για τη μόρφωση και τις εργασιακές συνθήκες.
Όχι άλλες τρύπες στο νερό
Βιώνουμε τη γενική επίθεση του πολιτικού-οικονομικού καθεστώτος με σκοπό τον επαναπροσδιορισμό των όρων υποταγής του κοινωνικού συνόλου. Έχοντας διδαχθεί ό,τι μας ψιθύρισε η Ιστορία καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τη νέα επίθεση χωρίς την αυταπάτη, χωρίς ξεροκόμματα. Οι μαθητές ξέρουν πολύ καλά πως το σχολείο μεταμορφώνεται σε ένα εργοστάσιο που παράγει κακοπληρωμένους εργάτες και ανέργους. Οι φοιτητές νιώθουν πως σε λίγο καιρό τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα επικρατήσουν. Οι εργαζόμενοι γνωρίζουν πως ο καθεστωτικός συνδικαλισμός τους οδηγεί στο αδιέξοδο της ήττας και όλοι ανεξαιρέτως βλέπουμε τα όνειρά μας να ξεθωριάζουν μπροστά στο μέλλον που μας επιφυλάσσουν. Τα ΜΜΕξαπάτησης θέλουν να πιστέψουμε πως όλα αυτά είναι απόρροια ενός φυσικού φαινομένου που λέγεται οικονομική κρίση, ήρθε από το πουθενά και τις συνέπειές του πρέπει να τις μοιραστούμε όλοι.
Απέναντι σε όλα αυτά η απάντηση πρέπει να είναι συνολική. Ο Καλλικράτης στην εκπαίδευση δεν είναι παρά ένας από τους πολλούς πολιορκητικούς κριούς. Πίσω του κρύβεται η αναγκαιότητα του ίδιου του συστήματος να αναδιαρθρωθεί προκειμένου να επιβιώσει… εις βάρος μας. Ο πόλεμος ενάντια σε κάθε Καλλικράτη είναι μάχη ενάντια στο σύγχρονο φασισμό και διεξάγεται σε όλα τα μέτωπα.
Το κουδούνι έχει χτυπήσει εδώ και καιρό – ας επιστρέψουμε στις (κοινωνικές) τάξεις μας…
Apostada
→Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Δρόμου Απατρις
(Τεύχος 13-Απρίλιος 2011)
